İşverenlerin İş Göremezlik Raporlarını Gönderirken Dikkat Etmesi Gereken Hususlar

I- GİRİŞ

Bir işveren tarafından çalıştırılan sigortalıların Sosyal Güvenlik Kurumu ile anlaşmalı sağlık tesislerince düzenlenen geçici iş göremezlik belgeleri ile sağlık kurulu raporların elektronik ortamda bildirimine ilişkin program 01.08.2012 tarihi itibariyle işletime açılmıştır. e-Ödenek sistemi ile sigortalıların rapor paralarının en kısa sürede ödenmesi ve işverenlerin bu bildirimleri yaparken daha kısa sürede ve kırtasiyeciliğin azaltılması amaçlanmıştır.

Sistemde yapılan düzenlemeler ile birlikte, 12.05.2010 tarihli ve 27579 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İstirahatli Olan Sigortalıların İşyerinde Çalışmadıklarına Dair Bildirimin İşverenlerce Sosyal Güvenlik Kurumuna Gönderilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ’de değişiklik yapılmasına ilişkin 02.03.2013 tarih ve 28575 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “İstirahatli Olan Sigortalıların İşyerinde Çalışmadıklarına Dair Bildirimin İşverenlerce Sosyal Güvenlik Kurumuna Gönderilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ”in 5. maddesinde işverenlerin işçilerine ait raporlarını bildiriminde değişiklikler yapılmıştır. İlgili maddede;

“(1) Bildirimin, http://www.sgk.gov.tr internet adresinde “İŞVEREN” menüsü, “Çalışılmadığına Dair Bildirim Girişi”, “Kullanıcı Şifre Ekranı”, “Çalışılmadığına Dair Bildirim İşlemleri”, “Giriş” bölümünde yer alan bilgiler kaydedilmek suretiyle işverenler tarafından sigortalıların hak ettikleri istirahat süresinin bitim tarihinin içinde bulunduğu aya ait aylık prim hizmet belgesinin verileceği son gün mesai bitimine kadar elektronik ortamda Kuruma gönderilmesi zorunludur.

(2) Aylık prim hizmet belgesinde eksik gün nedeni olarak geçen 01 kodu ile (istirahat) bildirilen sigortalılar için bu bildirim çalışılmadığına dair bildirim yerine geçer.” hükmü getirilmiştir.

Bu hükümlere göre işverenlerin, 4/a kapsamında bulunan sigortalılar için 02.03.2013 tarihi itibariyle başlayan istirahat raporları ile ilgili uygulama çalışmamızda açıklanacaktır.

II- BİLDİRİMİN SÜRESİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR

Sağlık hizmet sunucularınca sigortalılar için elektronik ortamda düzenlenen istirahat raporları başhekim tarafından onaylandıktan sonra işveren modülünde“Çalışılmadığına Dair Bildirim İşlemleri” ekranına kayıt edilecektir.

Bildirimin, http://www.sgk.gov.tr internet adresinde “İŞVEREN” menüsü, “Çalışılmadığına Dair Bildirim Girişi”, “Kullanıcı Şifre Ekranı”, “Çalışılmadığına Dair Bildirim İşlemleri”, “Giriş” bölümünde yer alan bilgiler kaydedilmek suretiyle işverenler tarafından sigortalıların hak ettikleri istirahat süresinin bitim tarihinin içinde bulunduğu aya ait aylık prim hizmet belgesinin verileceği son gün mesai bitimine kadar elektronik ortamda Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilecektir. Ancak bu bildirim süresi 02.03.2013 tarihi itibariyle başlayan istirahat raporları için geçerlidir.

Örnek-1: Özel sektör sigortalısı için 05.05.2013 tarihinden itibaren başlayan, 20.05.2013 tarihinde istirahat süresi sona eren bir rapor için eksik gün nedeni bildiriminin, aylık prim hizmet belgesinin Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilmesi gereken son tarih olan 24.06.2013 tarihi saat 23:59’a kadar yapılması gerekmektedir.

Örnek-2: Özel sektör sigortalısı için 20.04.2013 tarihinde başlayan 08.05.2013 tarihinde sona eren bir sağlık kurulu raporu için eksik gün nedeni bildiriminin raporun 20.04.2013-30.04.2013 günleri için Nisan/2013 aylık prim hizmet belgesinin son verileceği tarih olan 23.05.2013 tarihi saat 23:59’a kadar, 01.05.2013-08.05.2013 günleri için Mayıs 2013 aylık prim hizmet belgesinin Sosyal Güvenlik Kurumu’na verileceği son tarih olan 24.06.2013 tarihi 23:59’a kadar yapılması gerekmektedir.

III- EKSİK GÜN NEDENİNDE “01- İSTİRAHAT” BİLDİRİMİ HALİNDE YAPILACAK İŞLEMLER

Tebliğ’de yapılan değişiklik ile işverenler tarafından eksik günlerin nedeni “01- İstirahat” kodu ile bildirilen sigortalılar için söz konusu bildirim, aynı zamanda çalışılmadığına dair bildirim yerine geçeceğinden ayrıca “Çalışılmadığına Dair Bildirim Girişinin” yapılmasına gerek kalmayacağı düzenlenmiştir. Artık işverenlerin eksik gün nedenini “01- İstirahat” olarak bildirmesi halinde ayrıca raporları onaylanması zorunlu değildir. Bu bildirimin yapılması Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından raporlu dönemlerin zamanında bildirimi olarak kabul edilecektir. Bu düzenleme tebliğde yer alan bildirim süresine göre yapılmıştır. Daha önce raporun bittiği tarihten itibaren beş iş günü içinde bildirim yapılması zorunluluğu yeni düzenleme ile istirahat süresinin bitim tarihinin içinde bulunduğu aya ait aylık prim hizmet belgesinin verileceği son gün mesai bitimine kadar uzatılmış bu da işverenlere önemli bir kolaylık sağlamıştır.

IV- EKSİK GÜN NEDENİNDE “DİĞER” NEDENLER BİLDİRİMİ HALİNDE YAPILACAK İŞLEMLER

İşveren tarafından aylık prim hizmet belgesinde eksik gün nedeni “01-İstirahat” olarak bildirilmeyen sigortalıların bildirimlerinin yapılması halinde bildirimin nedenin açıklanması gerekmektedir. Sigortalı aynı dönemde hem rapor hem de ücretsiz izin alabilir. Bu nedenle bu gibi durumlarda işverenlerin bildirimlerinin tek bir ekrandan yapılması yönünde Sosyal Güvenlik Kurumu bir program hazırlamıştır. Programa ilişkin açıklamalar Kurumun 2013/19 no.lu Genelgesi’nde açıklanmıştır.

İşveren tarafından aylık prim hizmet belgesinde eksik gün nedeni “01-İstirahat” olarak bildirilmeyen ve toplu iş sözleşmesi gereği veya işverence diğer nedenlerle primleri yatırılan sigortalılara ilişkin çalışılmadığına dair bildirimin iki farklı ekran yerine tek bir ekrandan yapılması amacıyla aylık sigorta primlerinin e-Bildirge ile Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirdiği Aylık Prim Hizmet Belgesi’nde eksik günlerin nedeni için oluşturulan “01-İstirahat” paneline ek olarak ayrı bir sütun oluşturulmuştur.

Bu sütun başlığında “prim bildirilen sigortalı, istirahatli olduğu sürelerde, işyerinde çalışmamıştır” ifadesi yer almaktadır. Anılan sütunda, ilgili ayda raporlu olan fakat raporlu olduğu dönemde prime esas kazançları ve ikramiyeleri işverenleri tarafından Kurum’a bildirilenler ile eksik gün nedeni “12 Birden fazla” bildirilen sigortalıların istirahat döneminde işyerinde “çalışmadıklarının” kazanç ve ikramiyelerin Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirileceği son tarih olan ayın 23’ünde saat 23:59’a kadar belirtilen sütun altında yer alan kutucukların işaretlenerek bildirilmesi gerekmektedir.

Örnek-3: Özel sektör iş yerinde çalışan, tedavi gördüğü hastane tarafından 01.04.2013-15.04.2013 tarihlerinde düzenlenen sağlık kurulu raporuna istinaden istirahatli olan ve istirahatli olduğu dönemde işvereni tarafından primleri Kurum’a bildirilen bir sigortalı için çalışılmadığına dair bildirim girişinin aylık prim hizmet belgesi üzerinden Nisan/2013 aylık prim hizmet belgesinin son verileceği tarih olan 23.05.2013 tarihi saat 23:59’a kadar bildirilmesi halinde çalışılmadığına dair bildirim girişi yapılmış sayılacaktır.

İşverenler bildirim yaptıkları sigortalılara ait listeyi Çalışılmadığına Dair Bildirim ekranı üzerinden alabilecektir.

V- RAPORLU OLDUĞU DÖNEMLERDE ÇALIŞIP ÇALIŞMADIĞININ KONTROLÜ

Sağlık hizmet sunucularınca istirahat raporu verilen ancak istirahatli olduğu dönemde işyerinde çalışan sigortalılar için işverenler tarafından “Çalıştı”bildirimi, kâğıt ortamında düzenlenen raporlar için manuel Çalışılmadığına Dair Bildirim ekranından, elektronik ortamda düzenlenen raporlar için ise elektronik Çalışılmadığına Dair Bildirim ekranlarından yapılacaktır. İşverenlerce “Çalıştı” bildirimi yapılan sigortalılara ödenek ödenmeyecek, önceden ödenmiş olanlar var ise tespitleri halinde tahsil edilecektir.

Ayrıca, sigortalının işyerinde çalıştığı yönünde inandırıcı şüphe, ihbar ve şikâyette bulunulması halinde konu Sosyal Güvenlik Kurumu’nun denetim elemanlarınca incelenecek, sigortalının istirahatli olduğu dönemde işyerinde çalıştığının tespit edilmesi durumunda ise ödenen geçici iş göremezlik ödeneğinin sigortalıdan tahsili yoluna gidilecektir.

Bu nedenle işverenlerin sigortalıların raporlu olduğu dönemlerde çalışıp çalışmadığının doğru olarak bildirilmesi hem işverenin kendisi için hem de sigortalı için büyük önem taşımaktadır.

VI- SONUÇ

Sosyal Güvenlik Kurumu ile anlaşmalı sağlık tesislerince düzenlenen geçici iş göremezlik belgeleri ile sağlık kurulu raporların elektronik ortamda bildirimine ilişkin e-Ödenek programı 01.08.2012 tarihi itibariyle işletime açılmıştır.

e-Ödenek programının hazırlanmasındaki temel amaç; 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 18. maddesine göre kısa vadeli sigorta kollarından verilmekte olan geçici iş göremezlik ödeneklerinin ödenmesi için gerekli olan ve anlaşmalı sağlık hizmet sunucularınca düzenlenip Sosyal Güvenlik Kurumu’na ve işverene gönderilmesi gereken istirahat raporlarının elektronik ortamda düzenlenmesi, gönderilmesi, ödeneğin hesaplanması, ödenmesi ve bu şekilde bürokrasinin azaltılmasıdır. Bu amaçla programda ve düzenlemelerde değişiklikler yapılmaktadır. En son çıkan Tebliğ ile işverenlerin bildirim süreleri raporun bittiği tarihten itibaren beş iş günü iken yeni düzenleme ile istirahat süresinin bitim tarihinin içinde bulunduğu aya ait aylık prim hizmet belgesinin verileceği son gün mesai bitimine kadar uzatılmış bu da işverenlere önemli bir kolaylık sağlamıştır.

Ayrıca eksik gün nedeni “01- İstirahat” kodu ile bildirilen sigortalılar için söz konusu bildirim, aynı zamanda çalışılmadığına dair bildirim yerine geçecektir. Önemli olan sigortalıların raporlu olduğu dönemlerde çalışıp çalışmadığının doğru olarak bildirilmesidir. Çalıştığı halde geçici iş göremezlik ödeneği aldığı tespit edilen sigortalılardan bu ödemelerin tahsil yoluna gidilecektir.

______________________

* SGK, Bornova Naci Şahin SGM Müdürü, Sosyal Güvenlik Uzmanı

Yazarlar : 'BERNA GÖKCEN AYAN'