Anonim ve Limited Şirket Genel Kurullarının Zamanında Yapılmamasının Sonuçları

I- GİRİŞ

Anonim ve limited şirketlerde genel kurul, ortakların şirket işlerine ilişkin haklarını kullandıkları zorunlu bir iç organdır. Şirketin iradesini oluşturmasının aracı olan ortaklık hakları kural olarak bu organda kullanılır. Genel kurul sınırsız bir yetkiye sahip olmayıp, ancak kanunda ve esas sözleşmede açıkça öngörülmüş bulunan hallerde karar alabilir. Genel kurul devamlı çalışan veya çalışması gereken sürekli bir organ değildir. Genel kurul toplantıları, olağan ve olağanüstü olmak üzere iki şekilde yapılabilir.

Mülga 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda (ETTK) olduğu gibi 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda da(1) (YTTK) anonim ve limited şirket genel kurullarının ne kadar süre içerisinde ve ne sıklıkla yapılacağı düzenlenmiştir. Ancak uygulamada birçok şirket, genel kurullarını Kanun’da öngörülen süre içerisinde yapmamakta; bu genel kurulları ya mevzuatta belirtilen süre dışında başka bir ayda ya da birkaç yılın genel kurulunu birleştirerek aynı günde yapmaktadır.

Bu çalışmamızda, anonim ve limited şirket olağan genel kurul toplantılarının YTTK’da öngörülen süre içinde yapılmamasının muhtemel sonuçları ile bu şekilde yapılan genel kurullarda alınan kararların hukuki niteliği üzerinde durulacaktır.

II- ANONİM VE LİMİTED ŞİRKETLERDE GENEL KURUL TOPLANTILARININ YAPILMA ZAMANI

YTTK’nın 409/I. maddesinde, anonim şirket olağan genel kurul toplantısının her faaliyet dönemi sonundan itibaren üç ay içinde, 617/I. maddesinde de limited şirket olağan genel kurul toplantısının, aynı şekilde her yıl hesap döneminin sona ermesinden itibaren üç ay içinde yapılacağı hükme bağlanmıştır.

Söz konusu hükümler çerçevesinde, tek kişilik şirketler de dahil olmak üzere ortak sayısı ve ölçek büyüklüğü ne olursa olsun bütün anonim ve limited şirketler, yılda en az bir defa olmak üzere her yıl olağan genel kurul toplantısı yapmakla yükümlüdür.

Genel kurul toplantıları, her hesap dönemi sonundan itibaren üç ay içinde yapılacaktır. Buna göre hesap dönemi takvim yılı olan şirketlerde toplantıların yılın ilk üç ayı içinde, özel hesap dönemi uygulanan şirketlerde ise hesap döneminin bittiği günü izleyen ilk üç ay içinde yapılması gerekmektedir. Ülkemizde kurulu bulunan anonim ve limited şirketlerin büyük çoğunluğunun hesap dönemi takvim yılıdır (01 Ocak-31 Aralık). Bu durum karşısında, 2012 yılına ilişkin anonim ve limited şirket genel kurullarının en geç 31 Mart 2013 tarihine kadar yapılması gerekmekteydi. Diğer taraftan, gerektiği takdirde genel kurulun olağanüstü toplantıya çağrılması da mümkündür.

Olağan genel kurul toplantılarında, organların seçimine, finansal tablolara, yönetim kurulunun/müdürlerin yıllık raporuna, karın kullanım şekline, dağıtılacak kar ve kazanç paylarının oranlarının belirlenmesine, yönetim kurulu üyelerinin/müdürlerin ibraları ile faaliyet dönemini ilgilendiren ve gerekli görülen diğer konulara ilişkin müzakere yapılacak ve karar alınacaktır. Genel kurulun aldığı bütün kararlar tescil ve ilana tabi değildir. Sadece YTTK’da tescil ve ilanı öngörülen hususlarda bu işlemler yapılacaktır.

III- GENEL KURUL TOPLANTILARININ SÜRESİNDE YAPILMAMASININ SONUÇLARI

A- CEZAİ VE İDARİ YAPTIRIM

ETTK’da olduğu gibi YTTK’da da anonim ve limited şirketlerde olağan genel kurul toplantılarının her yıl hesap döneminin sona ermesinden itibaren üç ay içinde yapılması öngörülmüş olmakla birlikte, bu toplantıların hiç ya da zamanında yapılmaması durumunda ilgililer hakkında herhangi bir adli ya da idari yaptırım getirilmemiştir. Dolayısıyla, genel kurullarını süresinde yapmayan şirketler, cezai açıdan bir yaptırımla karşı karşıya kalmayacaktır.

Yeri gelmişken ifade edelim ki, kooperatiflerde durum farklıdır. Kooperatiflerin olağan genel kurul toplantısının her hesap devresi sonundan itibaren altı ay içinde ve en az yılda bir defa yapılması zorunludur. Kooperatif genel kurulunu olağan toplantıya çağırmayan yönetim kurulu üyeleri, altı aya kadar hapis ve otuz günden üçyüz güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacaktır (1163 sayılı Kooperatifler Kanunu md. 45, ek 2).

B- HUKUKİ SORUMLULUK

Yönetim kurulu üyeleri/müdürler, kural olarak, kanundan ve esas sözleşmeden doğan yükümlülüklerini kusurlarıyla ihlal ettikleri takdirde, hem şirkete hem ortaklara hem de şirket alacaklılarına karşı verdikleri zarardan sorumludurlar (YTTK md. 553/I, 644/I-a).

Genel kurulun Kanun’da öngörülen sürede yapılmamasından dolayı şirketin zarara uğraması halinde genel kurulu olağan toplantıya çağırmakla yükümlü olan yönetim kurulunun/müdürlerin hukuki sorumlulukla karşı karşıya kalacağı ifade edilebilir. Ancak, YTTK’da şirket yöneticilerinin genel kurulu toplantıya çağırma görevini yerine getirmemeleri halinde alternatif tedbirler öngörülmüştür. Zira yönetim kurulunun/müdürlerin, devamlı olarak toplanamaması, toplantı nisabının oluşmasına imkan bulunmaması veya mevcut olmaması durumlarında, mahkemenin izniyle tek bir pay sahibi genel kurulu toplantıya çağırabilecektir (YTTK md. 410/II, 617/III). Bunun dışında, sermayenin en az onda birini oluşturan ortaklar, yönetim kurulundan/müdürlerden, yazılı olarak gerektirici sebepleri ve gündemi belirterek, genel kurulu toplantıya çağırmasını isteyebilecektir. Öyle ki, ortakların çağrıya ilişkin istemleri yönetim kurulu/müdürler tarafından reddedildiği veya isteme yedi iş günü içinde olumlu cevap verilmediği takdirde aynı ortakların başvurusu üzerine genel kurulun toplantıya çağrılmasına şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesi karar verecektir (YTTK md. 411, 412, 617/III).

Söz konusu hükümler çerçevesinde, yönetim kurulu/müdürler genel kurulu toplantıya çağırma görevini yerine getirmeseler bile genel kurulun ortaklar tarafından toplantıya çağrılması mümkündür. Bu durum karşısında, kanaatimizce genel kurul hiçbir şekilde toplantıya çağrılmamış ve bundan dolayı şirket zarara uğramışsa yönetim kurulu üyelerinin/müdürlerin hukuki sorumluluğuna ancak bu halde gidilebilecektir.

C- ORGAN EKSİKLİĞİ NEDENİYLE ŞİRKET HAKKINDA FESİH DAVASI AÇILMASI

YTTK’nın 530/I. ve 636/II. maddeleri uyarınca, anonim ve limited şirket genel kurullarının uzun süreden beri toplanamaması halinde, ortaklar, şirket alacaklıları veya sadece anonim şirketler için Gümrük ve Ticaret Bakanlığı şirketin feshini, şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinden isteyebilecektir. Mahkeme, yönetim kurulunu/müdürleri de dinleyerek şirketin durumunu Kanun’a uygun hale getirmesi için bir süre belirleyecek, bu süre içinde durum düzeltilmezse şirketin feshine karar verecektir. Dolayısıyla genel kurul toplantılarının uzun bir süre yapılmaması halinde, anonim/limited şirket fesih davasıyla karşı karşıya kalabilecektir. Hükümlerde geçen, “uzun süreden beri” ibaresiyle genel kurulun toplanamamasınındevamlılık göstermesi kastedilmiştir. Ancak devamlılıktan ne kadar bir sürenin anlaşılması gerektiğini takdir yetkisi hakime bırakılmıştır.

Durum böyle olmakla birlikte, yol gösterici olması bakımından, münfesih olan veya sayılan ancak tasfiye edilememiş şirketlerin tasfiyesini kolaylaştırmak üzere YTTK’ya 6335 sayılı Kanun ile eklenen geçici 7. maddeden bahsetmek faydalı olacaktır. Anılan hükümde, kolay tasfiyenin yapılacağı haller sayılmış olup, anonim şirketler açısından bu hallerden biri de “sebebi ne olursa olsun aralıksız son beş yıla ait olağan genel kurul toplantılarının yapılamaması” olarak gösterilmiştir. Buradan hareketle, genel kurulun toplanamaması nedeniyle fesih davası açılabilmesi için genel kurulun arka arkaya belli bir yıl yapılmamış olması gerektiği sonucuna ulaşılabilir. Yoksa genel kurulun faaliyet döneminin bitiminden itibaren üç ay içinde yapılmadığı gerekçesiyle şirket hakkında fesih davası açılması mümkün değildir.

D- ŞİRKET YÖNETİCİLERİNİN İBRASININ ÖTELENMESİ

Anonim ve limited şirketlerde ibra, hesap dönemi içerisinde gerçekleşen işlem ve faaliyetler ile bunların sonuçlarının, yönetim kurulu üyeleri/müdürler açısından bir sorumluluk taşımadığının şirket tarafından kabul edilmesi, kendilerinden tazminat dahil herhangi bir talebin olmadığının beyan edilmesi ve güven açıklamasında bulunulmasıdır. İbranın temel hedefi, yönetim kurulu üyelerinin/müdürlerin uzun bir süre sorumluluk altında kalmalarını önlemektir.

YTTK’nın 408/II-b ve 616/I-f maddeleri uyarınca anonim şirketlerde yönetim kurulu üyeleri, limited şirketlerde de müdürler hakkında ibra kararını ancak genel kurul alabilir. Genel kurul yapılmadığında veya geç yapıldığında yöneticilerin ibrası da ötelenmiş olacaktır. Bu durumda ise şirket yöneticilerinin yaptıkları iş ve işlemlerden dolayı hukuki sorumlulukları en azından genel kurulun yapıldığı tarihe kadar devam edecektir.

IV- SÜRESİNDE YAPILMAYAN GENEL KURULLARDA ALINAN KARARLARIN HUKUKİ DURUMU

Genel kurul toplantısının zamanında yapılmaması, bu toplantıların artık yapılamayacağı anlamına gelmez. Genel kurulun zamanında yapılmadığı gerekçe gösterilerek daha sonraki bir tarihte yapılan toplantıda alınan kararların butlanı ya da iptali istenemez. Bir başka ifadeyle, bu durum, süresi dışında yapılan genel kurullarda alınan kararların geçerliliğini, niteliğini ve sıhhatini etkilemez. YTTK’da anonim ve limited şirket genel kurul toplantılarının faaliyet dönemi sonundan itibaren üç ay içinde yapılmasına ilişkin süre, hak düşürücü nitelikte olmayıp, bir görevin ifasına ilişkin süredir.

V- SONUÇ

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na göre ortak sayısı ve ölçek büyüklüğü ne olursa olsun bütün anonim ve limited şirketlerin, her yıl faaliyet dönemi sonundan itibaren üç ay içinde olağan genel kurul toplantılarını yapmaları gerekmektedir. Buna göre hesap dönemi takvim yılı olan şirketler için genel kurulların en son yapılma tarihi 31 Mart 2013 idi. Ancak ülkemizde, genel kurulların belirtilen süre içinde yapılmaması ve bu dönemden sonraya sarkması yaygın bir uygulamadır.

Kanun’da öngörülen üç aylık süre içinde genel kurulun yapılmamasının şirket veya yönetim kurulu üyeleri/müdürler açısından adli ya da idari herhangi bir cezai yaptırımı bulunmamaktadır. Bununla birlikte, genel kurulun hiçbir şekilde toplantıya çağrılmaması ve bundan dolayı şirketin zarara uğraması halinde yönetim kurulu üyelerinin/müdürlerin hukuki sorumluluğu gündeme gelebilir. Öte yandan genel kurulun uzun süreden beri toplanamaması halinde şirket ortakları veya alacaklıları ya da anonim şirketler açısından Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın organ eksikliği gerekçesiyle şirketin feshini, şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinden isteme hakkı mevcuttur. Diğer taraftan, genel kurul yapılmadığında veya geç yapıldığında yöneticilerin ibrası ötelenmiş olacaktır. Bu durumda ise şirket yöneticilerinin yaptıkları iş ve işlemlerden dolayı hukuki sorumlulukları en azından genel kurulun yapıldığı tarihe kadar devam edecektir.

Sonuç olarak, genel kurul YTTK’da belirtilen üç aylık süre içinde yapılmamış olsa da, daha sonraki bir tarihte yapılabilir. Genel kurulların söz konusu süre dışında yapılması, bu genel kurullarda alınan kararların geçerliliğini, niteliğini ve sıhhatini etkilemez.

Yazar: Mustafa YAVUZ*

Yaklaşım