Limited Şirket Müdürlerinin Görev ve Sorumluluklarının Eski ve Yeni TTK Hükümleri
Çerçevesinde Değerlendirilmesi
Türk ve Japon
şirketleri arasında bir kürek yarışı düzenlenmesine karar verilir. Her iki
takımda performanslarının en üst düzeyine varabilmek için uzun ve zorlu bir
hazırlık döneminden geçer. Büyük gün gelir ve iki takım arasındaki yarışma
yapılır. Yarışma sonucunda Japonlar yarışı bir kilometre farkla kazanırlar.
Türk şirketi yarışın açık ara kaybedilmesinin nedenlerini bulmaya karar verir.
Yapılan uzun araştırma ve analizler neticesinde hatalar bulunur ve çözüm önerisi
getirilir. Japon takımında sekiz kişi kürek çekerken bir kişi dümeni
kullanıyordu. Dokuz kişilik Türk takımında ise bir kişi kürek çekip sekiz kişi
dümeni kullanıyordu. Türk takımı Japonlarla bir yarış daha yapmak üzere takımı
yenileme kararı alır. Yeni takım şekli şöyledir: Dört dümen müdürü, üç bölgesel
dümen müdürü, bir kürek çekme elemanı ve birde kürek çekme elemanın
performansından sorumlu müdür. Yapılan ikinci yarışı Japonlar bu sefer iki
kilometre farkla kazandılar. Tepesi atan şirket yönetimi hemen harekete geçerek
yarışın kaybedilmesinden kürekçiyi sorumlu tutarlar ve sorunun çözümüne
katkılarından dolayı müdürlere ikramiye verilmesine karar verir.
Yukarıda
anlattığımız fıkrada her ne kadar başarısızlığın sorumlusu kürek çeken olsa da
Yeni TTK ile kendilerine çeşitli görev ve sorumluluklar yüklenen müdürler hem
küreği çeken hem de dümene yön veren kişi olacaklarından başarının veya
başarısızlığın sorumlusu olacaklar gibi görünüyor.
Şimdi
sırasıyla Eski ve Yeni TTK hükümleri gereği Limited şirket müdürlerinin görev ve
sorumluluklarını ele alalım.
A
– Müdür Olma Şartları
Eski
TTK hükümlerine göre aksi kararlaştırılmış olmadıkça ortaklar hep birlikte müdür
sıfatıyla şirketi idare ve temsile yetkili ve mecburdular. Şirket sözleşmesi ve
ortaklar kurul kararı ile idare ve temsil ortaklardan bir yada bir kaçına
bırakılabiliyordu. Ayrıca kuruluştan sonra şirkete giren ortakların ayrıca
ortaklar kurul kararı olmadan idare ve temsil konusunda mecburiyetleri
bulunmamaktaydı. Yeni TTK ile müdürlük sıfatı;eskisi gibi ortak olanlar dışında
ortak olmayan kişilere de verilebilmektedir. Yeni TTK’nın 623.maddenin birinci
fıkrasının son cümlesinde şirketi yönetim hakkının ve temsil yetkisinin en
azından bir ortağa verilmesi gerekliliği belirtilmiştir. Bu cümleden ortak
olmayan bir kişinin tek başına müdürlük görevini yerine getiremeyeceği anlamı
çıkmaktadır.
Eski
TTK’da Limited Şirketin temsilcileri arasında bir hükmü şahsın bulunması
durumunda hükmü şahsı temsil eden gerçek kişinin tescil ve ilanına ilişkin madde
metninde böyle bir yükümlülükten bahsederken, Yeni TTK’nın 623.maddesinin ikinci
fıkrasında hükmü şahsı temsil eden gerçek kişinin veya tüzel kişiliğin ilan ve
tescil edilmesine ilişkin bir hususa madde metninde ayrıca yer verilmemiştir.
Ancak bu durumdan tescil ve ilan edilmeyeceğine ilişkin bir anlam çıkarılması
doğru olmayacaktır.Tescil ve ilan ile zorunlu içeriklerin yer aldığı 576-586 ve
587 maddeleri ile Yeni TTK’nın revizyon hükümleri gereği yapılacak ana sözleşme
değişikliklerinde müdürlerin ad-soyad ve unvan bilgilerine yer verilmesi ve
tescil edilmesi gerektiği belirtildiği için bu konuda yapılacak
değişikliklerinde tescil edileceği hususu açıktır. Tescil edilecek kişi gerçek
kişi değil, müdürlük görevini gerçek kişi vasıtasıyla yürüten tüzel kişilik
olacaktır.Tüzel kişilik adına müdürlük görevini yerine getirecek kişinin
belirlenmesi ve değiştirilmesi tüzel kişilik tarafından yerine getirilir.
B
– Müdür Sayısının Birden Fazla Olması
Eski
TTK’da hüküm bulunmayanhallerden biri ise Yeni TTK’nın 624.maddesinin
birinci fıkrasında belirtilmiştir. Buna göre şirketin birden fazla müdürünün
olması durumunda şirket ortağı olup olmadığına bakılmaksızın müdürlerden birinin
müdürler kurulu başkanı olarak atanması gerektiği belirtilmiştir.
Yeni
TTK’nın 624.maddesinin ikinci fıkrasında tek müdür veya başkan müdürün genel
kurulun farklı bir karar almaması veya şirket sözleşmesinin farklı bir düzenleme
öngörmemesi durumunda tüm açıklamaları ve ilanları yapmaya yetkili olduğu
belirtilmiştir.
Yeni
TTK’nın 624.maddesinin üçüncü fıkrasında ise birden fazla müdürün olması
durumunda kararların çoğunlukla alınacağı, eşitlik halinde ise başkanın oyunun
üstün tutulacağı belirtilmiştir. Müdürlerin karar alması konusunda şirket
sözleşmesi ile değişiklik öngörülebileceği belirtilmiştir.
C
– Müdürlerin Devredilemez ve Vazgeçilemez Görevleri
Diğer
bir husus ise müdürlerin devredilemez ve vazgeçilemez görevlerinin belirtildiği
625.maddedir. Bu maddeye göre müdürlerin; kanun ve şirket sözleşmesinin genel
kurula yetki vermediği bütün konularda görevli ve yetkili olduğu belirtilmiştir.
Müdürlerin devredilemez ve vazgeçilemez yükümlülükleri şunlardır:
a)
Şirketin üst düzeyde yönetilmesi ve yönetimi ve gerekli talimatların
verilmesi.
b)
Kanun ve şirket sözleşmesi çerçevesinde şirket yönetim örgütünün
belirlenmesi.
c)
Şirketin yönetimi için gerekli olduğu takdirde, muhasebenin, finansal denetimin
ve finansal planlamanın oluşturulması.
d)
Şirket yönetiminin bazı bölümleri kendilerine devredilmiş bulunan kişilerin,
kanunlara, şirket sözleşmesine, iç tüzüklere ve talimatlara uygun hareket edip
etmediklerinin gözetimi.
e)
Küçük limited şirketler hariç, risklerin erken teşhisi ve yönetimi komitesinin
kurulması.
f)
Şirket finansal tablolarının, yıllık faaliyet raporunun ve gerekli olduğu
takdirde topluluk finansal tablolarının ve yıllık faaliyet raporunun
düzenlenmesi. (Eski TTK Madde 534)
g)
Genel kurul toplantısının hazırlanması ve genel kurul kararlarının yürütülmesi.
( Eski TTK madde 536)
h)
Şirketin borca batık olması hâlinde durumun mahkemeye bildirilmesi. (Eski TTK
546.Madde)
Şirket
sözleşmesinde, müdürün veya müdürlerin;
a)
Aldıkları belirli kararları ve
b)
Münferit sorunları,genel kurulun onayına sunmaları gereği öngörülebilir. Genel
kurulun onayı müdürlerin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz, sınırlandırmaz. Türk
Borçlar Kanununun 51 ve 52 nci madde hükümleri saklıdır.
Türk Borçlar Kanunu 51 ve 52.
Maddeleri
III.
Tazminat
1.
Belirlenmesi
MADDE
51- Hâkim, tazminatın
kapsamını ve ödenme biçimini, durumun gereğini ve özellikle kusurun ağırlığını
göz önüne alarak belirler.
Tazminatın
irat biçiminde ödenmesine hükmedilirse, borçlu güvence göstermekle
yükümlüdür.
2.
İndirilmesi
MADDE
52- Zarar gören, zararı
doğuran fiile razı olmuş veya zararın doğmasında ya da artmasında etkili olmuş
yahut tazminat yükümlüsünün durumunu ağırlaştırmış ise hâkim, tazminatı
indirebilir veya tamamen kaldırabilir.
Zarara
hafif kusuruyla sebep olan tazminat yükümlüsü, tazminatı ödediğinde yoksulluğa
düşecek olur ve hakkaniyet de gerektirirse hâkim, tazminatı indirebilir.
D
– Özen ve Bağlılık Yükümü, Rekabet Yasağı
Özen
ve bağlılık yükümü ile rekabet yasağı konusu Eski TTK’da 547.madde de ele
alınırken Yeni TTK’da 626.madde de tanzim edilmiştir. Daha doğrusu Eski TTK
547.madde daha çok müdürlerin rekabet yasağı konusunu ele almıştır. Yeni TTK
626.madde ise 202 ve 205 madde hükümlerinin saklı kalması koşuluyla müdürlerin
ve yönetimle görevli kişilerin görevlerini özenle yerine getirmek ve şirketin
menfaatlerini dürüstlük kuralı çerçevesinde gözetmekle mükellef oldukları hususu
ayrıca ele alınmıştır.
Eski
TTK’da diğer ortakların rızası olmadan müdür olan ortağın şirketin uğraştığı
ticaret dalında kendisi ve başkası hesabına iş göremeyeceği, başka bir şirkete
ortak, komanditer ortak veya limited şirketin azası sıfatıyla iştirak dahi
edemeyeceği hususu belirtilmiş ve bu yasağın sözleşmeye konulacak hükümle bütün
ortaklar için geçerli olabileceği belirtilmiştir.Rekabet yasağı konusu Eski
TTK’da “şirketin uğraştığı ticaret dalında” şeklinde yer alırken Yeni TTK’da
“şirketle rekabet oluşturan bir faaliyette” şeklini alarak daha kapsamlı bir
hale getirilmiştir. Bu nedenledir ki Yeni TTK’da başka bir şirkete ortak ve aza
olma hususuna değinilmemiştir. Ayrıca ortaklar tarafından verilecek yazılı izin
hususunun Yeni TTK ile şirket sözleşmesine konulacak hükümle ortaklar genel
kurul kararına bağlanabileceği belirtilmiştir.
626.maddenin
son fıkrasında ise ortaklar için öngörülen bağlılık borcunun müdürler içinde
geçerli olduğu belirtilmiştir.
E
– Eşit İşlem Yapma Yükümlülüğü
Eski
TTK’da hüküm bulunmayan diğer
bir husus ise şirket müdürlerinin eşit işlem yapma borcudur. Bu hüküm uyarınca
şirket müdürlerinin büyük ortak-küçük ortak vb. ayrıma gitmeden eşit şartlar
altında tüm ortaklara eşit işlem yapması ve buna göre hareket etmesi gerekliliği
belirtilmiştir.
F
– Müdürlerin Yerleşim Yeri
Eski
TTK’da hüküm bulunmayan ve
Yeni TTK da düzenlenen hususlardan biri de şirket müdürlerinden en az birinin
yerleşim yerinin Türkiye’de bulunması ve bu müdürün şirketi tek başına temsile
yetkili olmasını düzenleyen 628.maddesi idi. Ancak 6335 sayılı Türk Ticaret
Kanunu İle Türk Ticaret Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanunda
Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile bu madde yürürlüğe girmeden
kaldırılmıştır.
G
– Temsil Yetkisinin Kapsamı ve Sınırlandırılması
Eski
TTK’da olduğu gibi Yeni TTK’da da Limited şirket müdürlerinin temsil yetkisi ve
kapsamının sınırlandırılması konusunda Anonim Şirketlere ilişkin hükümlerin
kıyas yolu ile uygulanacağı belirtilmiştir.Yeni TTK ’da imzaya yetkili olan
müdürlerin belirlenmesi ile imza şekli ve bunların tescil ve ilanı hususlarının
Anonim Şirketlere ilişkin hükümler çerçevesinde yerine getirileceği ele
alınmıştır.
Eski
TTK’nn 321.maddesine göre; tanzim edilecek evrakın muteber olması için ana
sözleşmede aksine hüküm olmadıkça temsile yetkili olanlardan iki kişinin
imzasının yeterli olacağı belirtiliyordu. Limited şirketlerin imza konusunda
referans alacağı maddeler Yeni TTK’nın 370 ve 372.maddeleridir. 370.maddeye göre
“Esas sözleşmede aksi öngörülmemiş veya yönetim kurulu tek kişiden
oluşmuyorsa temsil yetkisi
çift imza ile kullanılmak üzere yönetim kuruluna aittir” denmektedir. 372.madde
de ise “Şirket adına imza yetkisini haiz kişiler şirketin unvanı altında imza
atarlar. 40 ıncı maddenin ikinci fıkrası hükmü saklıdır” denmektedir.Bu durumda
Limited Şirketler de şirketi temsil konusunda şirket unvanı altında çift imza
ile hareket etmeye devam edeceklerdir. Esas sözleşmede müdürlerin tek imza ile
yetkili olabileceği kararlaştırılabilir.
Yeni
TTK’da temsil yetkisinin tek ortaklı Limited Şirketler açısından geçerliliği bu
ortakla şirket arasında yapılan sözleşmenin yazılı olması kuralına bağlanmıştır.
Bu kuralın günlük, önemsiz ve sıradan işlemlere uygulanmayacağı
belirtilmiştir.
H
– Görevden Alma, Yönetim ve Temsil Yetkisinin Geri Alınması ve
Sınırlandırılması
Eski
TTK’nın 542.maddesi gereği ortaklara ait idare ve temsil yetkisinin kaldırılması
hakkında kollektif şirkete dair 161 ve 162. madde hükümlerinin tatbik olunacağı
ve ortak olmayan müdürlerin ise sözleşmeden doğan haklarının saklı kalması
koşulu ile umumi heyet kararı ile her zaman azlolunabileceği
belirtilmiştir.
Yeni TTK’da ise ortak olup olmamasına bakmaksızın genel kurul kararı ile müdür veya müdürlerin görevden alınabileceği, yönetim hakkının ve temsil yetkisinin sınırlanabileceği belirtilmiştir. Yöneticinin özen ve bağlılık yükümü ile diğer kanunlardan ve şirket sözleşmesinden doğan yükümlülüklerini ağır bir şekilde ihlal etmesi veya şirketin iyi yönetimi için gerekli yeteneği kaybetmesi haklı sebep olarak kabul edilmiştir. Bu haklı sebeplerin varlığı halinde yöneticilerin, yönetim hakkının ve temsil yetkisinin kaldırılması veya sınırlandırılmasını mahkemeden isteme haklarının bulunduğu husus 630.madde de tanzim edilmiştir. Görevden alınan yöneticinin tazminat haklarının saklı olduğu Eski TTK’da olduğu gibi Yeni TTK’da korunmuştur.
Yeni TTK’da ise ortak olup olmamasına bakmaksızın genel kurul kararı ile müdür veya müdürlerin görevden alınabileceği, yönetim hakkının ve temsil yetkisinin sınırlanabileceği belirtilmiştir. Yöneticinin özen ve bağlılık yükümü ile diğer kanunlardan ve şirket sözleşmesinden doğan yükümlülüklerini ağır bir şekilde ihlal etmesi veya şirketin iyi yönetimi için gerekli yeteneği kaybetmesi haklı sebep olarak kabul edilmiştir. Bu haklı sebeplerin varlığı halinde yöneticilerin, yönetim hakkının ve temsil yetkisinin kaldırılması veya sınırlandırılmasını mahkemeden isteme haklarının bulunduğu husus 630.madde de tanzim edilmiştir. Görevden alınan yöneticinin tazminat haklarının saklı olduğu Eski TTK’da olduğu gibi Yeni TTK’da korunmuştur.
İ
– Ticari Mümessiller ve Ticari Vekillerin Görevden Uzaklaştırılması ve Görevden
Alınması ve Yetkilerinin Sınırlandırılması
Eski
TTK’da olduğu gibi Yeni TTK’da da sözleşmede aksine hüküm yoksa ticari
mümessiller ve ticari vekiller genel kurul kararı ile atanırlar. Eski TTK’da her
müdürün ticari mümessiller ve ticari vekilleri azletme yetkisi varken Yeni
TTK’da müdür veya müdürlerin çoğunun 623.madde kapsamına girmeyen ticari
mümessili ve ticari vekili görevden uzaklaştırma yetkisine sahip olduğunu
görüyoruz. Bu kişilerin genel kurul kararı ile atanmış olması durumunda görevden
alma ve yetkilerinin sınırlandırılması genel kurul kararı ile
gerçekleştirilecektir.
J
– Haksız Fiil Sorumluluğu
Şirketin
rücu hakkı saklı olmak koşuluyla müdürlerin vazifelerini ifa dolayısıyla işlemiş
oldukları haksız fiillerden şirketin mesul olduğunu düzenleyen Eski TTK
542.madde, Yeni TTK’da 632.madde de düzenlenmiştir. Eski uygulama Yeni TTK ile
aynen devam etmektedir.
K
– Limited Şirket Müdürlerinin Diğer Görevleri
·
Esas sermaye payları geçiş işlemlerinin tescili için bizzat ticaret siciline
başvurması,
· Şartların
varlığı halinde esas sermaye payı dışında ek ödemelerin istenmesi,
· Ortağın
elde ettiği bilgiyi şirketin zararına kullanma tehlikesine karşı bilgi
alınmasını ve incelemeyi gerekli ölçüde engelleyebilmesi,
· Genel
kurulun toplantıya çağrılması,
· Şirketin
sona erme durumunun iflas ve mahkeme kararı dışında başka bir sebepten
kaynaklanması durumunda bu durumun ticaret sicile tescil ve ilan
ettirilmesi,
· Ortaklardan
birinin şirket sözleşmesindeki hükme dayanarak veya haklı sebeplerle çıkma
davası açması durumunda diğer ortakları bu konuda haberdar etmek,
6103 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun’un 25.maddesinin birinci fıkrasının birinci cümlesinde Yeni TTK’nın yürürlüğe girdiği tarihte görevde bulunan Limited Şirket müdürlerinin görevden alınmaları ve yönetim kurulu üyeliğinin başka bir sebeple boşalma halleri hariç sürelerinin sonuna kadar görevlerine devam edeceklerini belirtmiştir. Üçüncü cümlesinde ise tüm ortakların hep birlikte müdür sıfatıyla şirket işlerini idare ve şirketi temsil ettiği limited şirketlerde Yeni TTK’nın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içinde 623.madde hükmünün (şirketi yönetim ve temsil yetkisinin belirlenmesi) yerine getirilmesi gerektiği belirtilmiştir.
6103 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun’un 25.maddesinin birinci fıkrasının birinci cümlesinde Yeni TTK’nın yürürlüğe girdiği tarihte görevde bulunan Limited Şirket müdürlerinin görevden alınmaları ve yönetim kurulu üyeliğinin başka bir sebeple boşalma halleri hariç sürelerinin sonuna kadar görevlerine devam edeceklerini belirtmiştir. Üçüncü cümlesinde ise tüm ortakların hep birlikte müdür sıfatıyla şirket işlerini idare ve şirketi temsil ettiği limited şirketlerde Yeni TTK’nın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içinde 623.madde hükmünün (şirketi yönetim ve temsil yetkisinin belirlenmesi) yerine getirilmesi gerektiği belirtilmiştir.
Limited
Şirketlerde müdürlük görevini ifa edenlere Yeni TTK hükümleri çerçevesinde
getirilen yetki ve sorumlulukların hayırlı olması dileğiyle…
Celal Özcan
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
MuhasebeTR.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder