Avans Kâr Dağıtımı Yeni TTK’da ve Vergi Mevzuatı Kapsamında Şirketlerde Nasıl
Yapılacaktır?
Kâr Payı Avansı Dağıtımı Hakkında
Tebliği; 09.08.2012
tarih ve 28379 sayılı Resmi Gazete’de, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından
yayınlanmıştır.
Hatırlanacağı üzere, 05.05.2012
tarihli Resmi Gazete’de ise Maliye Bakanlığı tarafından yayınlanan (6) Seri
No.lı Kurumlar Vergisi Kanunu Genel Tebliği ile avans kâr payı dağıtımı hakkında
düzenlemeler yapılmıştı.
6102 sayılı yeni Türk
Ticaret Kanunu’nun (YTTK) anonim şirketler ile ilgili hükümlerin düzenlendiği
dördüncü kısımda yer alan 509. maddesinde avans kar payı dağıtımına ilişkin
düzenleme yapılmış bulunmaktadır. Söz konusu madde ile yapılan düzenleme
aşağıdaki gibidir.
“Madde 509 - (1)
Sermaye için faiz ödenemez.
(2) Kâr payı ancak net
dönem kârından ve serbest yedek akçelerden dağıtılabilir.
(3) Kâr payı
avansı, Sermaye Piyasası Kanununa tabi olmayan şirketlerde, Gümrük ve Ticaret
Bakanlığının bir tebliği ile düzenlenir.”
Söz konusu maddeye sermayesi paylara
bölünmüş komandit şirketler açısından YTTK’nun 565; limited şirketler açısından
ise 644. maddelerinde atıf yapılmıştır.
509. madde kapsamında yayınlanması
beklenen tebliğ Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından 09.08.2012 tarihli Resmi
Gazete’de yayınlanmıştır. Tebliğde yapılan açıklamalar özetle aşağıdaki
gibidir:
Kapsam:
Tebliğ, 2499 sayılı Sermaye
Piyasası Kanununa tabi olmayan anonim şirketler ile
limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketleri kapsar.
Sermaye Piyasası Kanununa tabi olan anonim ortaklıklar avans kâr dağıtımı
konusunda Sermaye Piyasası Mevzuatına tabi olmaya devam edeceklerdir.
Kâr payı
avansı dağıtım şartları:
Şirketlerin kâr payı avansı
dağıtabilmeleri için, şirket genel kurulunca kâr payı avansı dağıtılmasına
ilişkin karar alınması ve kâr payı avansı dağıtılacak hesap döneminde
hazırlanan üç, altı veya dokuz aylık ara dönem finansal tablolara göre kâr
edilmiş olması gereklidir.
Şirket
genel kurulunca alınacak kararın içeriği:
(1) Şirket genel kurulunca kâr payı
avansı dağıtımına karar verildiği durumda bu kararda ayrıca aşağıdaki hususların
belirtilmesi zorunludur.
a) İlgili hesap dönemi sonunda, yıl
içinde dağıtılan kâr payı avansını karşılayacak tutarda net dönem kârı
oluşmaması durumunda, net dönem kârını aşan kâr payı avanslarının varsa bir
önceki yıla ait bilançoda yer alan serbest yedek akçelerden mahsup edileceği,
serbest yedek akçe tutarının da dağıtılan kâr payı avanslarını karşılayamaması
halinde fazla ödenmiş olan kâr payı avanslarının yönetim organının ihtarı
üzerine ortaklar tarafından şirkete iade edileceği,
b) İlgili hesap dönemi sonunda zarar
oluşması durumunda;
1) Varsa bir önceki yıla ait
bilançoda yer alan genel kanuni yedek akçeler ile serbest yedek akçelerin
öncelikle oluşan zararın mahsubunda kullanılacağı, bu akçelerin oluşan zararı
karşılayamaması halinde dönem içinde dağıtılan kâr payı avanslarının tamamının
yönetim organının ihtarı üzerine ortaklar tarafından şirkete iade
edileceği,
2) Genel kanuni yedek akçeler ile
serbest yedek akçelerin, oluşan dönem zararından mahsubu sonrasında bakiye
serbest yedek akçe tutarının dağıtılan kâr payı avanslarından indirileceği,
indirim işlemi sonucunda dönem içinde dağıtılan kâr payı avansı tutarının bakiye
serbest yedek akçe tutarını aşması halinde ise aşan kısmının yönetim organının
ihtarı üzerine ortaklar tarafından şirkete iade edileceği.
(2) Birinci fıkrada belirtilen
hususlar, kâr payı avansı dağıtılacak hesap dönemi içinde yapılacak genel kurul
toplantısında karara bağlanır. Anonim ve sermayesi paylara bölünmüş komandit
şirketlerde, genel kurulca bu yönde karar alınabilmesi için sermayenin en az
dörtte birini karşılayan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin toplantıda
hazır olması, bu nisabın toplantı süresince korunması ve toplantıda hazır
bulunan oyların çoğunluğunun kâr payı avansı dağıtılması yönünde kullanılmış
olması, limited şirketlerde ise toplantıda temsil edilen oyların salt
çoğunluğunun kâr payı avansı dağıtılması yönünde olması gereklidir.
(3) İlgili hesap dönemi öncesinde
ödenen kâr payı avanslarının, ilgili olduğu yılın net dönem kârından mahsup
edilmesi şarttır. Bu işlem yapılmadan, şirket genel kurulunca kâr payı
dağıtılmasına ve kâr payı avansı ödenmesine karar verilemeyecektir.
Dağıtılacak
kâr payı avansı tutarı ve hesaplanması:
(1) Dağıtılacak kâr payı avansı;
varsa geçmiş yıllar zararlarının tamamının, vergi, fon ve mali karşılıkların,
kanunlara ve sözleşmeye göre ayrılması gereken yedek akçelerin, varsa imtiyazlı
pay sahipleri, intifa senedi sahipleri ve kâra katılan diğer kimseler için
ayrılacak tutarların, oluşan ara dönem kârından indirilmesi suretiyle
hesaplanacaktır. Ödenecek kâr payı avansı, bu şekilde hesaplanan tutarın
yarısını geçemeyecektir
(2) Aynı hesap dönemi içinde izleyen
ara dönemlerde de kâr oluşması halinde dağıtılacak kâr payı avansı tutarı
yukarıda belirtilenlerin yanı sıra önceki ara dönem veya dönemlerde ödenmiş olan
kâr payı avansı tutarları da indirilerek hesaplanacaktır. Ödenecek kâr payı
avansı, bu şekilde hesaplanan tutarın yarısını geçemeyecektir.
Kâr payı
avansı ödemeleri:
(1) Kâr payı avansı, dağıtım
tarihleri itibarıyla ortaklara payları oranında ödenecektir.
(2) Kâr payı avansı, kârdan
imtiyazlı paylara imtiyaz dikkate alınmadan ödenecektir. İntifa senedi
sahiplerine, ortak olmayan yönetim organı üyelerine ve ortaklar dışında kâra
katılan diğer kimselere kâr payı avansı ödenemeyecektir.
(3) Ortakların sermaye taahhüt
borçları dışında şirkete borçlu olmaları halinde söz konusu borç ortağa ödenecek
kâr payı avansından mahsup edilecektir.
(4) Bir hesap döneminde kâr payı
avansı dağıtan ve ardından sermaye artırımı gerçekleştiren şirket, aynı
hesap döneminde tekrar kâr payı avansı dağıtmak istediğinde aşağıda belirtilen
esaslara uyacaktır:
a) Sermaye artırımı sonrasında
yapılacak kâr payı avansı ödemesinde, yeni ortaklara öncelik
verilecektir.
b) Söz konusu öncelik, eski ve yeni
ortakların dönem içerisinde her pay için aldıkları toplam kâr payı avans
tutarları eşitleninceye kadar devam edecektir.
c) Eski ve yeni ortakların hesap
dönemi içerisinde her pay için aldıkları toplam kâr payı avans tutarları
eşitlendikten sonra, kalan kâr payı avansı tutarı veya bir sonraki ara hesap
döneminde ödenecek kâr payı avansı tutarı mevcut ortaklara payları nispetinde
ödenecektir.
Kâr payı
avansı işlemlerinde yönetim organının görevleri:
(1) Genel kurul tarafından kâr payı
avansı dağıtılmasına karar verilmesi ve ara dönem finansal tablolara göre de kâr
edilmiş olması halinde şirket yönetim organınca sırasıyla aşağıdaki görevler
yerine getirilecektir:
a) Kâr payı avansı dağıtımına
ilişkin rapor hazırlanacak ve bu raporda;
1) Kâr payı avansı dağıtımına
dayanak oluşturan ara dönem finansal tabloların Türk Ticaret Kanunu’nun 515’inci
maddesinde belirtilen dürüst resim ilkesine uygun olarak
hazırlandığı,
2) Dağıtılacak kâr payı avansı
tutarının bu tebliğdeki 7’nci maddeye uygun olarak hesaplandığı,
belirtilecektir. Yapılan
hesaplamalara ve diğer şartların yerine getirilmiş olduğuna dayanak teşkil eden
belgeler bu rapora ek yapılacaktır.
b) Raporda tespit edilen kâr payı
avansının ortaklara ödenmesine ve bu ödemelerin yapılma usulüne ilişkin karar
alınacaktır.
c) Kâr payı avansı tutarları
tebliğin 8’inci maddesine uygun olarak kararı izleyen en geç 6 hafta içerisinde
ödenecektir.
(2) Hamiline yazılı pay senedi
sahiplerine kâr payı avansı ödenirken gerekli güvence yönetim organı tarafından
alınacaktır.
(3) Tebliğin 6’ncı maddesinin birinci
fıkrasında belirtilen durumların (dağıtılan kâr payı avansından daha az net kâr
oluşması veya hesap döneminin zarar ile sonuçlanması) ortaya çıkması halinde
fazladan ödenen kâr payı avanslarının ortaklardan tahsil edilerek şirkete
iadesine ilişkin işlemler yönetim organınca yerine getirilecektir.
Kâr payı
avansı hesaplama tablosu:
Dağıtılacak kâr payı avansı
tutarının hesaplanmasına ilişkin tablo sirkülerimize ek yapılan tebliğin ek-1
no.lı ekinde yer almakta olup, ayrıca aşağıda da yer verilmiştir:
KÂR PAYI AVANSI TUTARININ
HESAPLANMASINA İLİŞKİN TABLO
ARA DÖNEM KÂRI |
Varsa Geçmiş Yıl Zararları (-) |
Kurumlar Vergisi (-) |
Gelir Vergisi Kesintileri (-) |
Diğer Vergi ve Benzerleri (-) |
1. Tertip Kanuni Yedek Akçeler (-) (1) |
İsteğe Bağlı Yedek Akçeler (-) (2) |
İmtiyazlı Pay Sahipleri İçin Ayrılan Tutar* (-) |
İntifa Senedi Sahipleri İçin Ayrılan Tutar* (-) |
Kâra Katılan Diğer Kimseler İçin Ayrılan Tutar* (-) |
Varsa Daha Önceki Ara Dönemlerde Ödenen Kâr Payı Avansı Tutarı (-) |
KÂR PAYI AVANSINA ESAS TEŞKİL EDEN TUTAR |
Kâr Payı Avansına Esas Teşkil Eden Tutarın Yarısı (-) |
DAĞITILABİLECEK KÂR PAYI AVANSI TUTARI |
2. Tertip Kanuni Yedek Akçeler (-) (3) |
ÖDENECEK KÂR PAYI AVANSI TUTARI |
Tablodaki notlar ve işaretlerin
açıklamaları:
(-) İndirimleri ifade
etmektedir.
(1) Ara dönem finansal kârın %5’i, ödenmiş
sermayenin %20’sine ulaşıncaya kadar genel kanuni yedek akçe olarak ayrılır. Bu
sınıra ulaşıldıktan sonra da;
a) Yeni paylar çıkarılmışsa sağlanan
primin, çıkarılma giderleri, itfa karşılıkları ve hayır amaçlı ödemeler için
kullanılmamış bulunan kısmı,
b) Varsa ıskat sebebiyle iptal edilen
pay senetlerinin bedeli için ödenmiş olan tutardan, bunların yerlerine verilecek
yeni senetlerin çıkarılma giderlerinin düşürülmesinden sonra kalan kısmı,genel
kanuni yedek akçe olarak ayrılır.
(2) Kanunun 521’inci ve 522’nci maddelerine
istinaden ayrılması gereken tutar belirtilir.
* Sözleşmede hüküm bulunması durumunda
yer verilir.
(3) Dağıtılabilecek kâr payı avansı
tutarının %10’u 2. tertip yedek akçe olarak ayrılır.
2012
yılına ilişkin hesap döneminde kâr payı avansı dağıtacak
şirketler:
2012 yılına ilişkin hesap döneminde
kâr payı avansı dağıtacak şirketler avans tutarının hesaplanmasında 29/6/1956
tarihli ve 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununa göre düzenlenen bilançoları esas
alacaktır. Tebliğin 9’uncu maddesi uyarınca düzenlenecek raporda, kâr payı
avansı dağıtımına dayanak oluşturan ara dönem bilançosunun gerçeğe uygun olarak
düzenlendiği belirtilecektir.
Tebliği,
09.08.2012 günü itibariyle yürürlüğe girmiştir
AVANS KÂR PAYI DAĞITIMINA DAİR
VERGİSEL DÜZENLEMELER:
Maliye Bakanlığı’nca yayınlanan ve
(1) Seri No.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği’nin 15.6.6. no.lu maddesinde
değişiklik yapan 6 Seri No.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği’nin 20. maddesinde
avans kar payı dağıtımı konusunda aşağıdaki açıklama yapılmıştır.
“20. “15.6.6. Avans kâr payı
dağıtımı” başlıklı bölüm aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
Kurumlar vergisi mükelleflerince
avans kâr payı dağıtımı yapılması halinde, dağıtılan kâr payları üzerinden elde
edenin hukuki niteliğine göre vergi kesintisi yapılacaktır.
Kesilen vergiler, avans kâr payı dağıtımının yapıldığı aya ait muhtasar
beyanname ile beyan edilecektir.
Avans kâr payı dağıtımında
kurum ortakları açısından elde etme, kurumun yıllık safi
kazancının kesinleşip, kârın nakden veya hesaben dağıtıldığı, diğer bir
ifadeyle avansın kâr dağıtım kararı uyarınca dağıtılan kârdan mahsup
edildiği tarihte gerçekleşecektir. Şu kadar ki; bu süre, ilgili hesap
dönemine ilişkin beyannamenin verilmesi gereken tarihi içeren hesap döneminin
sonunu geçemeyecektir.
Avans kâr payı dağıtılması halinde,
transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı hükümleri
uygulanmayacaktır. Ancak, hesap dönemi
itibarıyla zarar doğması veya safi kazancın avans olarak dağıtımı yapılan kârdan
düşük çıkması halinde, transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı
hükümleri uygulanacaktır. Aynı husus, birden fazla takvim yılına yaygın
inşaat ve onarım işlerinin bitiminde zarar doğması veya safi kazancın avans
olarak dağıtımı yapılan kârdan düşük olması halinde de geçerlidir. Bu nedenle,
Gelir Vergisi Kanununda belirtilen esaslara göre birden fazla takvim
yılına yaygın inşaat ve onarım işleri ile uğraşan mükelleflerin,
dağıtılabilecek avans kâr payı tutarlarını, devam eden işlerin gerçekleşen
maliyet ve hakedişleri arasındaki müspet farktan, kesinti suretiyle ödenen
vergiler, varsa geçmiş yıl zararlarının tamamı ile kanunlara ve esas sözleşmeye
göre ayrılmak zorunda olan yedek akçeler düşüldükten sonra kalan kısmın yarısı
üzerinden hesaplamaları gerekmekte olup bu hesaplamanın yapılması için ayrıca
bir bilanço düzenlemesine gerek bulunmamaktadır.”
Görüldüğü üzere;
· Kâr payı avansı dağıtımı elde edenin
hukuki niteliğine göre vergi tevkifatına tabidir.
· Avans kâr payı dağıtımının yapıldığı
aya ait muhtasar beyanname ile vergi tevkifatı beyan edilecek ve ödenecektir.
Burada sadece nakden değil, GVK Madde 94, KVK Madde 15 ve 30 açısından
“hesaben ödeme” hükümleri de dikkate alınmalıdır kanaatindeyiz.
· Kurum ortakları açısından elde etme
tarihi; avans
kâr dağıtımı yapılan hesap döneminin neticelenmesi ve sonrasında hesap dönemi
sonu itibariyle elde edilen net kâr için kâr dağıtımı kararı alınması ve bu
dağıtımından avans kâr paylarının mahsup edildiği tarih olacaktır. Bu süre,
ilgili hesap döneminin yıllık kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği yılın
sonunu geçemeyecektir. Bir diğer söyleyişle, 2012 yılında avans kâr dağıtımı
yapılırsa en geç 2013 yılı sonuna kadar reel net kâr için kâr dağıtım kararı
alınacak, bu dağıtımdan avans kâr payları mahsup edilecektir. Doğal olarak
kâr payı elde eden gerçek kişi ortaklar elde ettikleri bu kârlar için 2014
yılı Mart ayında gelir vergisi beyannamesi verecektir. Kâr payı elde eden
Türkiye’de tam mükellef kurumlar ise bu kâr payını iştirak kazancı istisnası
olarak 2013 yılında kayıtlarına alacaklardır. Zira 2012 yılı içinde kesinleşmek
suretiyle tahakkuk etmiş bir kazanç söz konusu değildir. Bu durumda 2012 yılı
içinde elde ettikleri kâr paylarını pasifte geçici bir hesapta (449-Alınan Diğer
Avanslar hesabı olabilir) izleyebilirler düşüncesindeyiz.
·
Hesap dönemi sonunda
dağıtılan avans kâr tutarından daha az bir net kâr elde edilirse veya zarar elde
edilirse, Türk
Ticaret Kanunu açısından avans kâr payı dağıtımı yapan şirketin yönetim organı
fazla dağıtılan tutarları geri tahsil edecek ve bununla birlikte Kurumlar
Vergisi Kanunu açısından ise transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç
dağıtımı hükümleri uygulanacaktır.
Avans kar payı dağıtımı yapmak
isteyen mükelleflerin yasal yaptırımlar ile ve ayrıca fazla dağıtılan tutarın
geri tahsili gibi bir zahmet ile karşılaşmamak için, hesap dönemi sonu
itibariyle elde edecekleri kazancı çok iyi bir şekilde analiz etmeleri
gerektiğini hatırlatmak isteriz.
Güray ÖĞREDİKSerbest Muhasebeci Mali Müşavir
Kaynak: www.MuhasebeTR.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder