TRANSİT TİCARET NEDİR? MUHASEBESİ? KDV BEYANI?

12.07.2008 tarih ve 26934 sayılı resmi gazetede yayınlanan İhracat Yönetmeliğine göre,Transit Ticaret,Mal bedelleri için transfer yapılarak veya yapılmaksızın, satın alınan yabancı menşeli veya Türk menşeli olup da yurtdışına satılmış malların transit olarak veya doğrudan doğruya, ithalat ve ihracat rejimi hükümlerine tabi olmaksızın başka bir ülkeye satılmasıdır. Veya yurt dışında veya serbest bölgede yerleşik bir firmadan ya da antrepodan satın alınan malın, ülkemiz üzerinden transit olarak veya doğrudan doğruya yurt dışında veya serbest bölgede yerleşik bir firmaya ya da antrepoya satılmasıdır.

Türkiye’de yerleşik herhangi bir firma tarafından ithal edilmek amacıyla yurda getirilerek, gümrük antrepolarına alınan bir malın aynı firma ya da malları gümrük antreposunda devir alan başka bir firma tarafından başka bir ülkeye (ya da malın getirildiği ülkedeki başka bir firmaya ) satılması da transit ticaret işlemidir.
Uluslararası anlaşmalarla ticareti yasaklanmış mallar ile Müsteşarlığın madde politikası itibariyle transit ticaretinin yapılmasını uygun görmediği mallar transit ticarete konu olamaz. İthalat ve ihracat yapılması yasaklanmış ülkelerle transit ticaret yapılamaz.Söz konusu mallar ve ülkeler dışında kalan mallar ve ülkelere transit ticaret yapılmak istenilmesi halinde işlemlerin transit ticaret formu aranmaksızın transit rejimi çerçevesinde sonuçlandırılması gerekmektedir.
Transit Ticarete İlişkin Tebliğ’in yürürlükten kaldırılması nedeniyle, bu Tebliğ gereğince doldurulması gereken transit ticaret formu uygulamasının da kaldırıldığı, transit ticaret işlemlerinin gümrük mevzuatında yer alan transit rejimi çerçevesinde yürütülmesi gerekmektedir.Transit ticarete konu olan mallarla ilgili olarak, ithalata ve ihracata ilişkin vergi, resim, harç ve fon tahsil edilmez.Gümrük idarelerince verilebilecek izne istinaden malların Türk gümrük hattını aşarak işçilik görmek üzere fiktif depo veya antrepolara alınması "fiili ithal" hükmünde değildir.
Bu hususa uygun bir örnek oluşturalım;
X A.Ş. millileşmemiş iskele aksesuarlarını, yurt içinde mukim Y LTD.ŞTİ. den, ihracat yapmak amacı ile, antrepo teslimi, ürünü almış ve aynı gün Kuzey Irak'a kârını koyarak yurt dışı ederek satmıştır.
X A.Ş. Malzeme alış kaydı;
-------------30.10.2009----------------------
153-T.MALLAR HS. *******
320-SATICILAR HS.******
---------------------------------------------------
Y LTD.ŞTİ.Malzme alış kaydı
------------------/-------------------------------
153-TİCARİ MAL HS. ********
320-SATICILAR HS.*******
---------------------------------------------------
Y LTD.ŞTİ.Malzeme satış kaydı
------------/---------------------------
120-ALICILAR HS.*********
601-Y.DIŞI SATIŞLAR HS.*******
---------------------------------------------------
X A.Ş Malzeme satış kaydı
-----------30.10.2009--------------------------
120-ALICILAR HS.***********
601-Y.DIŞI SATIŞLAR HS.************
---------------------------------------------------

Mal bedelleri için transfer yapılarak veya yapılmaksızın, satın alınan yabancı menşeli veya Türk menşeli olup da yurtdışına satılmış malların transit olarak veya doğrudan doğruya, ithalat ve ihracat rejimi hükümlerine tabi olmaksızın başka bir ülkeye satılmasıdır.
Bu amaçla anrepoya getirilmiş bir ürünün el değiştirilmesi ,yine bu malı millileştirmeden alan firmanın da transit taciri olması anlamına gelmektedir. KDV açısından ,KDV Kanununun 6/b maddesine göre Türkiye’de ifa edilmeyen veya Türkiye’de faydalanılmayan hizmetler Türkiye’de yapılmamış sayılır ve verginin konusuna girmez,bu nedenle yukarda ki teslimler, KDV beyanına dahil edilmez.
Transit ticarete konu ürün ile ilgili düzenlenen GÇB farklı kod ile düzenlenir,firma şifresi ile vedop tan baktığınızda diğer ihracatlarla alakalı düzenlenmiş GÇB ler gibi transit ticarete ait GÇB leri ,vedop sisteminde göremezsiniz.
Transit ticarete konu mallar şirketin mal varlığına girip çıkmasına ve satışın fatura ile belgelenmesine rağmen, millileştirilmeksizin satışa konu olduğu için katma değer vergisinin konusuna girmemektedir. Dolayısıyla, katma değer vergisinin konusuna girmeyen işlemler “Katma Değer Vergisi Beyannamesinde” de hiçbir şekilde yer almayacaktır.

Dr. Ufuk ÖZDEMİR