Türkiye'de kurulmuş ve faaliyetini sürdüren kredi dereceleme kuruluşları var

Sayın Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye'nin kendi kredi dereceleme kuruluşunu kuracağını belirtti.

Gerçekte bizim kredi dereceleme kuruluşlarımız var. Bu kuruluşlar şimdilik şirketlere kredi notu veriyor. Ama devlete kredi notu verecek aşamada değiller.

Türkiye'de kredi dereceleme kuruluşu kurma teşebbüsünün öncüsü Rahmetli Dr. Selçuk Abaç'tır (1946-2001) Selçuk Abaç 1998 yılında IFC ve DCR'ın ortaklığı ile IBAR isminde bir kredi dereceleme kuruluşu kurdu. Bankalara not vermeyi hedefliyordu. Ömrü yetmedi.

Sermaye Piyasası Kurulu'nun 12/07/2007 tarih ve 26580 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Seri: VIII, No: 51 sayılı "Sermaye Piyasasında Derecelendirme Faaliyeti ve Derecelendirme Kuruluşlarına İlişkin Esaslar Tebliği" ile yabancı ve yerli kredi derecelendirme kuruluşlarının faaliyetleri düzene alınmıştır.

Tebliğ'de kredi derecelendirmesi "ortaklıkların ve sermaye piyasası kurumlarının risk durumları ve ödeyebilirliklerinin, veya borçluluğu temsil eden sermaye piyasası araçlarının anapara, faiz ve benzeri yükümlülüklerinin vadelerinde karşılanabilme riskinin, derecelendirme kuruluşları tarafından bağımsız, tarafsız ve adil olarak değerlendirilmesi ve sınıflandırılması faaliyeti", olarak tanımlanmıştır.

Bu Tebliğin yayımından önce Türkiye'de kurulan ve kurulca yetkilendirilen derecelendirme kuruluşu (Fitch Ratings Finansal Derecelendirme Hizmetleri AŞ) ile Türkiye'de derecelendirme faaliyetinde bulunması Kurulca kabul edilen uluslararası derecelendirme kuruluşlarının (Standards and Poor's Corp., Moody's Investor Service Inc. ve Fitch Ratings Ltd.) kredi derecelendirme faaliyetine yönelik yetkilerinin devamı uygun görülmüş, Türkiye'de daha önce kurulan ve Kurulca yetkilendirilen derecelendirme kuruluşlarının ise tebliğ çerçevesinde faaliyette bulunacakları belirtilmiştir.

Türkiye'de kurulan ve SPK tarafından yetkilendirilen derecelendirme kuruluşları şunlardır:

1- Fitch Ratings Finansal Derecelendirme Hizmetleri AŞ
2- JCR Avrasya Derecelendirme AŞ
3- TCR Kurumsal Yönetim ve Kredi Derecelendirme AŞ
4- Saha Kurumsal Yönetim ve Kredi Derecelendirme Hizmetleri AŞ
5- Kobirate Uluslararası Kredi Derecelendirme ve Kurumsal Yönetim Hizmetleri AŞ
6- TURKRATING İstanbul Uluslararası Derecelendirme Hizmetleri AŞ)

Türkiye'de derecelendirme faaliyetinde bulunmalarına izin verilen kuruluşlar ise şunlardır:

1- Standards and Poor's Corp.
2- Moody's Investor Service Inc.
3- Fitch Ratings Ltd.

Dünyada genel kabul görmüş 76 kredi dereceleme kuruluşu var.

Her ülkede kurulmuş adı sanı duyulmamış kredi dereceleme kuruluşları var. Örneğin Avustralya, Kuveyt, Ukrayna, Bangladeş, Hindistan ve Rusya'nın da kredi dereceleme kuruluşları var.

Ama tüm bu ülkelerin kredi notunu önde gelen 3 kuruluş veriyor. Dünya'daki kredi dereceleme piyasasında Standart&Poors'un payı yüzde 40, Moody's'in payı yüzde 40 ve Fitch'in payı yüzde 14 oranında.

Bizim hükümetin Mood's ve Standart&Poors ile anlaşması var. Ama Fitch ve JCR anlaşma olmadığı halde Türkiye'ye kredi notu veriyor.

Anlaşmalı firmalara hükümet her yıl 50 milyon dolar ücret ödüyor. Bu kuruluşlar ülkenin dış borçlanmasından da 10 binde 1-3 oranında pay alıyorlar ki, bu yoldan yapılan yıllık ödeme 500 milyon dolar ile 1.5 milyar dolar arasında.

Açık anlatımı ile Standart&Poors'un mukavelesinin iptali, kuruluşun Türkiye'ye not vermesini engellemez. Sadece gelirinde biraz kısıntıya yol açar.

Türk bankalarına ve devletine kredi notu verecek bir Türk kredi değerleme kuruluşunun ortaya çıkması, güçlenmesi, uluslararası alanda ün yapması alkışlanacak bir niyettir.

Uygulamaya bir an önce başlanmalıdır.

Ama unutulmamalıdır ki, bugün dünyada ün yapan kuruluşların geçmişleri 100 yıllıktır. Bunlar arasında hemen öne çıkmak mümkün değildir. Başkaları da Türkiye'ye kendi kuruluşunun verdiği nota değil, bu yıllanmış ve ünlenmiş kuruluşların verdiği nota bakarlar.

 

TEVFİK GÜNGÖR