KDV’de kısmi tevkifat kapsamına alınan yeni işlemler

Katma Değer Vergisi uygulamasında “kısmi tevkifat” işlem bedeli üzerinden hesaplanan Katma Değer Vergisi’nin tamamı değil, bu işlemler için Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen orandaki kısmı alıcılar tarafından alıkonarak verginin sorumlusu sıfatıyla beyan edilecek, tevkifata tabi olmayan kısmı ise satıcılar tarafından mükellef sıfatıyla beyan edilip, beyanname üzerinde ödenmesi gereken Katma Değer Vergisi çıkması halinde ödenecek.

Kısmi tevkifat uygulamasında tevkifat yapmakla sorumlu tutulanlar aşağıda belirtilmiş bulunmaktadır. Buna göre;

* Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’na göre ekli cetvellerde yer alan idare, kurum ve kuruluşlar, il özel idareleri ve bunların teşkil ettikleri birlikler, belediyeler, belediyelerin teşkil ettikleri birlikler ile köylere hizmet götürme birlikleri,
* Yukarıda sayılanlar dışındaki, kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları,
* Döner sermayeli kuruluşlar,
* Kamu kurum niteliğindeki meslek kuruluşları,
* Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli ve yardım sandıkları,
* Bankalar,
* Kamu iktisadi teşebbüsleri (Kamu iktisadi kuruluşları, iktisadi devlet teşekküleri),
* Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar,
* Organize sanayi bölgeleri ile menkul kıymetler, vadeli işlem borsaları dahil bütün borsalar,
* Yarıdan fazla hissesi doğrudan yukarıda sayılan idare, kurum ve kuruluşlara ait olan (tek başına ya da birlikte) kurum, kuruluş ve işletmeler,
* Payları İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda işlem gören şirketler ile,
* Kendilerine Katma Değer Vergisi tevkifatı sorumluluğu verilmiş Katma Değer Vergisi mükellefleri.

Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen işlemler üzerinden sorumlu sıfatıyla Katma Değer Vergisi tevkifatı yapmak, yaptıkları tevkifatlarla ilgili 2. No’lu Katma Değer Vergisi beyannamesini düzenlemek ve tevkif ettikleri Katma Değer Vergisi’ni ilgili vergi dairesine yatırmakla yükümlüdürler. Bu bağlamda Maliye Bakanlığı’nca kendilerine Katma Değer Vergisi’ni tevkifat yaparak vergi dairesine beyan ve ödeme yükümlülüğü verilen kurum ve kuruluşların doğrudan söz konusu verginin mükellefi olup olmamaları önem arzetmektedir. Ancak yukarıda belirlenmiş olan alıcıların birbirlerine karşı yaptıkları teslim ve hizmetlerde (şirketleşenler dahil) Katma Değer Vergisi tevkifatı yapılmayacak. Profesyonel spor kulüpleriyle yapılan işler bu kapsamda mütalaa edilmeyecek.
Maliye Bakanlığı tarafından uygulamaya yönelik olarak yayımlanan 117 sayılı Genel Tebliğ ile bazı işlemlerde yapılan tevkifat oranları değiştirilmiş, ayrıca dört yeni işlem tevkifat kapsamına alınmıştır.

1 Mayıs 2012 tarihinden itibaren tevkifat kapsamına alınan yeni işlemler şunlardır:

* Turistik mağazalara verilen müşteri bulma/gösterme hizmetleri. Bilindiği üzere turizm acentesi, rehber ve benzerlerinin turist kafilelerini alışveriş etmeleri için belirli dükkanlara/mağazalara götürmeleri karşılığında bu işletmelerden aldıkları komisyonlar genel oranda Katma Değer Vergisi’ne tabi tutulmaktadır. Bu ödemeler bundan böyle (9/10) oranında Katma Değer Vergisi tevkifatına tabi tutulacak.
* Servis taşımacılığı hizmeti. Bu kapsamda personel, öğrenci, müşteri benzerlerinin belirli bir güzergah dahilinde taşınması amacıyla ihdas edilen servis hizmetleri için ödenen ücretler (5/10) oranında Katma Değer Vergisi tevkifatına tabi tutulacak. Servis hizmetinin, personel veya öğrencilerin (veya velilerin) kendi aralarında anlaşmak suretiyle doğrudan taşımacı ile sözleşme yapılması/anlaşılması suretiyle sağlanması halinde, esas olarak hizmete ait faturaların servis hizmetinden yararlanan personel, öğrenci (veya velisi) adına düzenlenmesi gerektiğinden, bu halde tevkifat uygulanmayacak. Ancak faturanın tevkifat yapmakla sorumlu tutulanlar adına düzenlenmesi halinde tevkifat uygulanması kapsamında işlem yapılacak.
* Her türlü baskı ve basım hizmetleri. Sorumlu tayin edilenlere verilen kitap, ansiklopedi, risale, dergi, broşür, gazete, bülten, basılı kağıt, katalog, afiş, poster, dosya, klasör, matbu evrak, makbuz, kartvizit, antetli kağıt, zarf, bloknot, defter, ajanda, takvim, her çeşit belge ve sertifika, davetiye, mesaj ve tebrik kartı, etiket, ambalaj, test gibi süreli ve süresiz yayınlar ile diğer ürünlerin her türlü (CD, VCD, DVD gibi baskılar dahil) baskı ve basımı hizmeti ile bunların veya sorumlu tayin edenler tarafından kullanılan her çeşit evrakın ciltlenmesine ilişkin hizmetler 5/10 oranında tevkifata tabi tutulmuştur. Hazır ürünlerin satışı tevkifata tabi tutulmayacak.
* Ağaç ve orman ürünlerinin teslimi 9/10 oranında tevkifata tabi olacak. İthalatçılara yapılan ödemeler tevkifat konusu dışındadır.

Katma Değer Vergisi’nde tevkifat uygulamasının kuralları        

Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 9’uncu maddesinin birinci fıkrası uyarınca mükellefin Türkiye içinde ikametgahının, işyerinin, kanuni iş merkezi ve iş merkezinin bulunmaması hallerinde ve gerekli görülen diğer hallerde Maliye Bakanlığı vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutma yetkisine sahip bulunmaktadır.

Buna göre vergi alacağını güvence altına almak amacıyla düzenlenen bu madde sadece ikametgahı, işyeri, kanuni merkezi ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayanlar için öngörülmüş değildir. Maliye Bakanlığı, bunların dışında gerekli gördüğü diğer hallerde de verginin ödenmesinden işleme tabi olanları sorumlu tutabilmektedir.

Dolayısıyla sözü edilen maddede belirtilen işlemlere taraf olanlar kendine mal teslim edilen veya hizmet ifa edilen kişi ve kurumlardır. Bunlar verginin tam olarak kesilip ödenmesinden ve bununla ilgili diğer ödevleri yerine getirmekten mükellef gibi sorumlu tutulmaktadır.

Katma Değer Vergisi tevkifatı bu bağlamda ihtiyari (isteğe bağlı) bir uygulama olmayıp, Maliye Bakanlığı tarafından tevkifat uygulaması kapsamına alınan işlemlerde alıcılar tarafından tevkifat yapılması zorunludur. Diğer taraftan Maliye Bakanlığınca tevkifat kapsamına alınmamış işlemlerde alıcılar tarafından tevkifat yapılması da mümkün değildir.

Yukarıda yer alan açıklamalardan anlaşılacağı üzere katma değer vergisi uygulaması, teslim veya hizmet bedeli üzerinden hesaplanan verginin, teslim veya hizmeti yapanlar tarafından değil, bu işlemlere muhatap olanlar tarafından kısmen veya tamamen vergi sorumlusu sıfatıyla beyan edilip ödenmesidir.

“Tam tevkifat” işlem bedeli üzerinden hesaplanan verginin tamamının işleme muhatap olan alıcılar tarafından beyan edilip ödenmesi; “kısmi tevkifat” ise hesaplanan verginin Maliye Bakanlığı tarafından oransal olarak belirlenen kısmının, işleme muhatap olan alıcılar tarafından, diğer kısmının ise işlemi (teslim veya hizmeti) yapan tarafından beyan edilip ödenmesidir.

Tevkifat, genel bütçeli idareler hariç olmak üzere, tevkifata tabi işlemin yapıldığı dönemde vergi sorumluluklarına ait 2 No’lu Katma Değer Vergisi Beyannamesi ile beyan edilmektedir.

Tevkifat kapsamındaki işlemlerde vergiyi doğuran olay bakımından özellikli bir durum söz konusu olmayıp, bu işlemlere ait Katma Değer Vergisi’nin beyan dönemi Katma Değer Vergisi Kanunu‘nun 10’uncu maddesine göre tespit edilmektedir.

Bu kapsamda, işleme ait fatura veya benzeri belge izleyen ay içinde düzenlense dahi sorumlu sıfatıyla beyan işleminin vuku bulduğu (gerçekleştiği) dönemin beyan süresi içinde yapılacak. Kısmi tevkifat uygulamasında satıcının mükellef sıfatıyla (1) No’lu Katma Değer Vergisi Beyannamesi ile beyan edeceği kısım da aynı dönemde beyan edilecek.

Hizmet işlemlerinde, hizmetin ayın sonunda tamamlanması halinde de fatura izleyen ayda düzenlense dahi bu şekilde işlem yapılacak. İşlem bedelinin ödenmemesi, işleme ait faturanın süresinde düzenlenmemesi, alıcıya geç gelmesi veya hiç gelmemesi tevkifatın yapılıp yukarıda belirtilen süre içinde sorumlu tarafından beyan edilmesine engel oluşturmayacak.

Genel bütçeli idareler dışındaki vergi sorumluları tevkif ettikleri vergiyi vergi sorumlularına ait 2 No’lu Katma Değer Vergisi Beyannamesi ile beyan edecekler. Bunların diğer faaliyetleri nedeniyle katma değer vergisi mükellefiyetlerinin bulunmaması ve dolayısıyla 1 No’lu Katma Değer Vergisi Beyannamesi vermemeleri bu uygulamaya engel oluşturmamaktadır. 2 No’lu Katma Değer Vergisi Beyannamesi sadece tevkifata tabi işlemlerin olduğu dönemlerde verilmektedir. Gerçek usulde Katma Değer Vergisi mükellefleri (Katma Değer Vergisi “l” vergi türünden mükellef sicilinde kayıtlı olanlar) tevkifata tabi tutulan Katma Değer Vergisi’nin beyanında 1015 B beyanname kodlu KDV 2 beyannamesini, gerçek usulde Katma Değer Vergisi mükellefiyeti bulunmayanlarda söz konusu verginin beyanında 9015 beyanname kodlu KDV 2 beyannamesini kullanacaklar.

Genel bütçeli idareler, tevkif ettikleri Katma Değer Vergisi için sorumlu sıfatıyla beyanname vermeyecekler; tevkif edilen Katma Değer Vergisi’ni doğrudan bunların muhasebe birimlerince gelir kaydedecek.

Katma Değer Vergisi mükellefiyeti bulunmayan Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi mükelleflerinin 2 No’lu Katma Değer Vergisi Beyannamesi’ni kurumlar vergisi yönünden bağlı oldukları vergi dairesine vermeleri gerekmektedir. Bu bağlamda da bankaların tevkif ettikleri vergiyi ödemeyi yapan şubeler itibariyle şubelerin bağlı bulundukları vergi dairesine beyan edip ödemeleri de mümkün bulunmaktadır. Bu tercihi yapan bankaların durumu dilekçe ile önceden genel müdürlüğün bağlı olduğu vergi dairesine yazılı olarak bildirmeleri gerekmektedir.

Veysi Seviğ