Forward Nedir?

Forward, ileri bir tarihte teslimi söz konusu olacak herhangi bir malın vadesi, fiyatı ve miktarı bugünden belirlenerek, sözleşmeye bağlandığı işlemlerdir. Forward, kur dalgalanmalarına karşı korunma tekniği olarak da tanımlanabilir. Türkiye’de açık pozisyon risklerinin kapatılması veya yönetiminde, bankaların sıklıkla başvurduğu bir tekniktir. Forward döviz ticareti ile oluşturulan kaynak faiz ve kur riskine karşı korunarak (hedging), yetkili devlet yönetim birimlerinin belirlediği sınırlar içinde özellikle bankaları net açık pozisyonları tutulabilmektedir.Özellikle gelişmiş ülkelerde yeni finansal araçlar, borçlanma maliyetinin azaltılması, borçlanma kapasitesinin artırılması, net nakit akımlarının artırılması,  mevcut varlık ve yükümlülüklerinin riskten korunması, kesin döviz taahhütlerinin riskten korunması, bağlı şirketlerdeki net yatırımların riskten korunması  ve spekülasyon yapmak amacıyla kullanılmaktadır. Yeni türetilen finansal araçların işlem gördüğü piyasalarda iki çeşit yatırımcı vardır. Birincisi, kar amaçlı hareket eden “spekülatörler”, ikincisi, kur riskinden korunmak amacı ile hareket eden “hedging yapan yatırımcılar”dır.Şirketler, kur riskinden korunmak için bilanço içi ve dışı işlemlere başvurabilirler. Bilanço içi işlemler, uluslararası kullanımı sık ve diğer ülke para birimlerine göre daha konvertable olan döviz birimini kullanarak kur riskine karşı korunmayı sağlar. Bilanço dışı işlemler ise bilanço içi işlemlerin yetersiz kaldığı durumlarda, şirketlerin amaçlarına ve kendi risk oranına bağlı olarak yeni finansal araçların kullanılmasıdır. Geleneksel finansal araçlar arasında repo, tahvil ve hisse senedi vb. yer alırken, yeni finansal araçlar arasında forward tabanlı sözleşmeler, options sözleşmeleri, varlıklara/borçlara dayalı yeni finansal araçlar, egzotik türev finansal araçlar yer alır.

Forward Sözleşmesi Nasıl Yapılır?

Forward sözleşmesi, tarafların aralarında yaptıkları görüşmeler neticesinde forward alanın sözleşmeye konu olan finansal varlığı, sözleşmede belirlenen fiyat üzerinden gelecekteki belirli bir tarihte satın almayı, forward satanında sözleşmeye konu olan finansal varlığı satmasını şart koşan bir sözleşme çeşididir. Taraflar sözleşmeye konu olan varlığın fiyat miktar ve teslim tarihini sözleşme tarihinde belirlerler. Bu şekilde taraflar, varlığın niteliğine göre döviz kurunda ve fiyat değişikliklerine karşı oluşacak finansman riskinin azaltılmasını amaçlar.Forward sözleşmelerinin kapsamına her çeşit mal ve mal kapsamına giren ürünler “döviz, faiz, ticari mal, tarımsal ürünler, sanayi ürünleri gibi” girer. Forward sözleşmesine konu olan varlıkların nitelikleri, miktarı, teslim zamanı ve yeri üzerinde herhangi bir sınırlama yoktur.

Forward Sözleşmesinde TaraflarForward sözleşmelerinde tarafları alıcı ve satıcılar oluştururlar. Forward alıcı, düzenlenen forward sözleşme koşullarına uygun olarak, finansal varlığı vadesinde, anlaşma sağlanan miktar ve fiyat üzerinden satın almayı kabul eden taraftır. Forward satıcı ise, düzenlenen forward sözleşme koşullarına uygun olarak, finansal varlığı vadesinde, anlaşma sağlanan miktar ve fiyat üzerinden satmayı kabul eden taraftır.Forward sözleşmelerinde tarafları arbitraj yapanlar, riskten korunmak (hedging) isteyenler ve spekülatörler olarak üçe ayırabiliriz. Bir finansal varlığı, ucuz fiyatla işlem yapılan piyasalardan satın alınarak, daha yüksek fiyattan işlem gören piyasalarda satılması ile oluşan olumlu farka “arbitraj”, işlemleri yapana da arbitrajcı denir.

Forward Sözleşme ÇeşitleriForward işlemlerinde sözleşmeler her türlü mal ve mal kapsamına giren ürünler için düzenlenebilir. Forward sözleşmeleri günümüzde genellikle döviz forward sözleşmeleri, faiz forward sözleşmeleri ve ticari mal forward sözleşmeleri olarak üçe ayrılır.

Döviz Forward SözleşmeleriTarafların gelecekte belirli bir tarihte sözleşmede anlaşma sağlanan forward kur üzerinden, belli bir tutar ulusal paranın farklı bir döviz cinsi ile değiştirilmesine dayalı sözleşmelere denir. İhracatçı ve ithalatçılara, gelecekteki bir tarihte yapacakları teslimat, tahsilat, ödeme, fiyat değişikliklerinden kaynaklanan risklerden korunma olanağı sağlar.

Döviz forward sözleşmeleri;

* Tarafların kendi aralarında yapacakları görüşmeler sonunda belirlenen unsurların sözleşmeye yazılması  ve imzalanması ile yapılır.

* Taraflar gelecekteki kuru sabitlemek ve kur riskinden korunmak için bu işlemi yapar.

* Dış ticaret işlemlerini gerçekleştiren taraflar, döviz kurundan kaynaklanan zarardan kurtulmak için sözleşmenin yapıldığı tarihte döviz forward satın alarak vade sonunda transfer edeceği tutarın karşılığını sabitler.

* Kurumları bankalar ve brokerlardır.

* Bu kurumlar döviz forward piyasasındaki arz ve talebi dengeleyici yönde işlem gerçekleştirirler.

* Bu kurumların karı, dövizin alış ve satış kurları arasındaki olumlu farktır.

* Süresi genellikle 3, 6, 9 ay olabilir.

* Vade sonunda, sözleşmedeki fiyat ile cari fiyat/spot fiyat karşılaştırılır. Forward fiyat, spot fiyattan düşük ya da fazla olabilir. Forward ve spot kurların eşit olması halinde ise forward fiyat “düzgün/flat” gerçekleşmiş olur.

Forward kurlarda oluşan prim ve iskonto, forward işlemine konu olan iki ayrı döviz cinsinin faiz oranları arasındaki farka eşittir. Farkta eşitlik varsa piyasalar arasında denge sağlanmış olduğu için arbitraj yapmak fırsatı ortadan kalkar. Farkta eşitlik yok ise piyasalar arasında denge ve arbitraj yapan yatırımcı karı iki oran arasındaki farka eşittir. Farkta eşitlik yok ise piyasalar arasında denge sağlanamamış olduğundan yatırımcılar için arbitraj fırsatı ortaya çıkar ve arbitraj yapan yatırımcı karı iki oran arasındaki farka eşittir. Ülke içinde faiz oranları diğer ülkelerin faiz oranlarına oranla daha yüksek olursa, diğer ülkeler kapsamına giren ülkelerin parası forward piyasada prim yapacaktır. Fakat, ülke içindeki faiz oranları diğer ülkelerin faiz oranlarından düşükse, ulusal para birimi diğer ülkelerin para birimlerine karşı forward piyasada prim yapacak ve diğer ülkeler paraları ıskontoya uğrayacaktır. Forward piyasadaki bu işleyişin nedeni ulusal paraları ülke ekonomilerinin temel göstergesi olmasından kaynaklanır.

Faiz Forward SözleşmeleriFaiz forward sözleşmesi, gelecekte bir borçlanma veya yatırım faiz oranını bugünden sabitlemeyi mümkün kılan finansal araçtır. Sözleşme ile taraflar belirli bir tarihteki piyasa faiz oranı ile önceden belirlenmiş bu oran ile aradaki farkı değiştirmeyi kabul etmektedirler. Bir forward oranı, satın alındığında, bugünden sabitleştirilmiş bir orandan gelecekte borçlanma, satıldığında ise önceden belirlenmiş bir orandan gerçekte ödünç verilmesi kararlaştırılmış olunur.Faiz forward sözleşmelerinin üzerine işlem yapılmasındaki ana hedef, tarafların gelecekteki faiz değişimlerine karşı korunmadır. Faiz forward sözleşmelerinde anapara, nominal bir değer olup, fiziksel anlamda değil,  hesabi anlamda el değiştirme özelliğine sahiptir. Ayrıca, taraflar ödemeyi birbirine yapmaz ancak, belirli bir süre için, belirli bir tarihte belirlenen vadede ve anapara üzerinde uygulanacak faiz oranı üzerinde anlaşırlar. Vadenin sonunda spot faiz oranları ile sözleşmede anlaşmaya varılan faiz oranları ile karşılaştırılarak, taraflardan biri diğerinin faizlerdeki değişiklik nedeni ile uğradığı zararı telafi eder.Faiz forward sözleşmeleri, gelecekte bir tarihte için tahmini miktarlardaki mevduat ve kredilerin faizlerini aynı noktada tutan sözleşmelerdir. Faiz forward sözleşmesini satan taraf, faiz oranlarındaki düşüşten kaynaklanan zarara karşı korunmayı hedefler. Faiz forward sözleşmesini alan taraf ise faiz oranlarında meydana gelen artıştan kaynaklanan zarara karşı korunmayı hedeflemektedir. Faiz forward sözleşmesini satan taraf, faizlerde meydana gelecek artış halinde alıcıya ödeme yapması, faiz oranlarının düşmesi halinde ise alıcıdan tahsilat yapması gerekir.

Ticari Mal Forward SözleşmeleriGelecekte belirli bir tarihte, bir malı sözleşmede belirlenen fiyat üzerinden satın almayı veya satmayı zorunlu kılan sözleşmelerdir. Ticari mal forward sözleşmelerinde, teslim tarihi, teslim yeri, malın miktarı, malın niteliği sözleşme yapıldığı sırada belirlenir. Bu çeşit sözleşmelerin tarafları, son kullanıcılar, mal ticareti yapan satıcılar ve üreticilerdir. Forward mal sözleşmeleri mal üreticileri ve kullanıcıları tarafından değişken fiyat riskini azaltmak ya da ortadan kaldırmak amacıyla kullanılır. Ticari mal forward sözleşmelerinin borsada alınıp satılmaması, sözleşmeleri likit olmaktan uzaklaştırarak, spekülasyon maksatlı kullanımını azaltmaktadır.Forward kurlar basit tarifi ile iki döviz cinsinin faiz farklarına dayanan bir hesaplamadır. Döviz forward sözleşmelerinde kuru belirleyen temel faktörler finansal varlığın bugünkü değeri gelecekteki döneme taşıma maliyeti elde tutma getirisidir.