KDV İADE TALEPLERİNE İLİŞKİN VERGİ DAİRESİ UYGULAMASI

KDV İADE TALEPLERİNE İLİŞKİN VERGİ DAİRESİ UYGULAMASI

Mükelleflerin KDV iade sürecindeki zaman kaybını önlemek için 27.01.2010 tarihinde yayımlanan 53 nolu KDV sirküleri ile çerçevesi belirlenen “KDV iadesi Risk Analiz Sistemi” Ocak/2010 tarihi itibariyle uygulamaya konulmuştur.

Bu güne kadar KDV iadesiyle ilgili olarak çok sayıda tebliğ ve sirküler yayımlanmıştır. Ancak, vergi dairelerinin yorum farkından dolayı, mükellefler bir çok konuda farklı uygulamalarla karşılaşmaktadır. 

53 nolu KDV sirküleri ile KDV iadesinde bir çok konuda standartlık sağlandığı görünmektedir. Söz konusu sirkülerde listelerin hazırlanmasıyla ilgili detaylı açıklamalar yapılarak örnekler verilmiştir. Fakat sirkülerin yayımlanması ve uygulaması arasındaki zaman yetersizliğinden  dolayı listelerin hazırlanması konusunda sıkıntılar yaşandığı, vergi daireleri tarafından mükelleflere gönderilen yazılardan anlaşılmıştır.  

Yazımızın konusunu sistemin vergi dairesi tarafından uygulanışı oluşturduğundan, listelerin detaylı incelemesi yapılmayacaktır. 

Sistemin işleyişi ve listelerin hazırlanması konusunda genel olarak nelere dikkat edilmesi gerektiği aşağıda açıklanmıştır. 

 KDV iadesi Risk Analiz Sistemi’nin uygulaması ve mükellef tarafından dikkat etmesi gereken hususlar; 

İhracat İstisna Rakamının hesaplanmasında dikkat edilecek hususlar 

Hepimizin bildiği gibi ihracat istisna rakamı hesaplanırken gümrük çıkış beyannamesinin intaç tarihindeki döviz alış kuru esas alınması gerektiğidir. 53 nolu KDV sirkülerinden önce ihracat istisna rakamları hesaplanırken

bazı mükellefler gümrük beyannamesi üzerindeki döviz kurunu, bazı mükellefler ise intaç tarihindeki döviz alış kurunu esas almaktaydı. Vergi daireleri ise manuel ortamda yaptıkları kontrollerde her iki hesaplamayı da doğru kabul etmekteydiler.  

KDV iadesi Risk Analiz Sisteminde ise ihracat istisna rakamı hesaplanırken, bizce de doğru olan gümrük çıkış beyannamesinin intaç tarihindeki kur’un dikkate alınmasına izin vermektedir.  

Dolayısıyla bu konuda bir standartlık sağlanmış olup, mükellefler ihracat istisna rakamlarının hesaplamasında intaç tarihindeki kur’u esas almaları gerekmektedir. İntaç tarihindeki kur’un merkez bankası tarafından açıklanan ve tatil gününe rastlamayan bir önceki günden alınması gerektiği de unutulmamalıdır. Örneğin; Gümrük çıkış beyannamesinde 11.03.2010 olarak görünen intaç tarihinin kur’u 10.03.2010 tarihindeki merkez bankası döviz alış kurudur. 

İndirim listesinin hazırlanmasında dikkat edilecek hususlar; 

İndirim listeleri hazırlanırken 53 nolu KDV sirküleri dikkate alınacaktır. Söz konusu sirküler kapsamında yapılan açıklamaları kısaca hatırlayalım; 

Mükelleflerin İndirilecek KDV Listesini her satıra bir belge gelecek şekilde girmeleri esastır. Her belgenin -had sınırlaması olmaksızın- girilmesi gerekmektedir.  

Þ      Alış Faturasının Tarihi : Bu alana alış faturasının tarihi GG.AA.YYYY (gün/ay/yıl) formatında yazılmalıdır.  

Þ      Alış Faturasının Serisi : Bu alana alış faturasının serisi girilmelidir. Bilindiği üzere fatura serileri “A5” gibi harf ve rakamlardan oluşabileceği gibi “B” gibi sadece harften oluşabilir. Faturaların serileri A-5, A 5, A/5 şeklinde olsa bile (harf ve rakamların arasında “-, /, boşluk…” gibi karakter olmaksızın) bitişik olarak “A5” şeklinde girilmelidir. Ancak ödeme kaydedici cihaz fişleri doldurulurken bu belgelerde seri bulunmadığı için “Alış Faturasının Serisi” alanı doldurulmayıp boş bırakılacaktır.  

Þ      Alış Faturasının Sırası : Bu alana alış faturasının sıra no’su girilmelidir. Bu alan sadece rakamlardan oluşmalıdır. Eğer alış faturası, alınan mal/hizmetlerin çok sayıda olması nedeniyle izleyen faturalara nakil olmakta ise bu durumda bu alana, faturanın toplam tutarının da bulunduğu en son belgenin sıra numarasının girilmesi gerekmektedir

Satıcının Adı-Soyadı/Ünvanı : Bu alana alış faturasını düzenleyen satıcının adı-soyadı/ünvanı girilmelidir. 

      ÖNEMLİ NOT : Alışların bir ithalat olması halinde “Alış Faturasının Tarihi”, “Alış Faturasının Serisi”, “Alış Faturasının Sıra No’su” ve “Satıcının Adı Soyadı / Ünvanı” alanlarına -yurtdışındaki veya serbest bölgedeki satıcı tarafından firmanıza düzenlenen- ithalat faturasının bilgileri girilmelidir. Bazı ithalat faturalarında “faturanın serisi” bilgisi bulunmayabilmektedir. Bu durumda “Alış Faturasının Serisi” alanı boş bırakılacaktır.  

Þ      Satıcının Vergi Kimlik Numarası / TC Kimlik Numarası : Bu alana satıcı tüzel kişi/ortaklık ise vergi kimlik numarası; satıcı gerçek kişi ise TC kimlik numarası girilmelidir. Eğer satıcı yurtdışında veya serbest bölgede ise (yani alış ithalat ise) bu durumda bu alana vergi kimlik numarası olarak “1111111111” yazılır.  

Þ      Alınan Mal ve/veya Hizmetin Cinsi : Bu alana alınan mal/hizmetin cinsi yazılmalıdır. Girişi yapılacak alış faturası ile birden fazla mal/hizmet alındı ise bu alana -çok genel olmamak kaydıyla- ana başlıklar halinde virgülle ayırarak alınan malların/hizmetlerin cinsleri yazılır ve yine bu alanda girilen sırada “Alınan Mal ve/veya Hizmetin Miktarı” alanı virgülle ayırarak girilir.

Þ      Alınan Mal ve/veya Hizmetin Miktarı : Bu alana alınan mal/hizmetin miktarı yazılmalıdır. Bu alan harf ve rakamlardan oluşabilir.  

Þ      Alınan Mal ve/veya Hizmetin KDV Hariç Tutarı : Bu alana alış faturasının KDV hariç tutarı TL cinsinden yazılmalıdır. Bu alan rakamlardan oluşmalıdır. Alış faturası ile farklı KDV oranlarına tâbi mallar/hizmetler alındı ise farklı oranlara tâbi malların KDV hariç tutarlarının toplamı bu alana girilmelidir. Örneğin A malı 100 TL ve teslimi %8’lik KDV’ye tâbi, B malı 200 TL ve teslimi %18’lik KDV’ye tâbi, bu iki mal tek fatura ile alındısı ise bu belgeye ilişkin toplam KDV hariç tutar (100 + 200 =) 300 TL olup bu alana 300,00 tutarı girilmelidir. 

Þ      KDV'si : Bu alana alış faturasının KDV’si TL cinsinden yazılmalıdır. Bu alan rakamlardan oluşmalıdır. Alış faturası ile farklı KDV oranlarına tâbi mallar/hizmetler alındı ise farklı oranlara göre hesaplanan KDV’ler toplanıp belgedeki toplam KDV tutarı bu alana girilmelidir. Örneğin A malı 100 TL ve teslimi %8’lik KDV’ye tâbi, B malı 200 TL ve teslimi

%18’lik KDV’ye tâbi, bu iki mal tek fatura ile alındısı ise bu belgeye ilişkin toplam KDV tutarı (100x%8) + (200x%18) = 44 TL olup bu alana 44,00 tutarı girilmelidir. Satıcı yurtdışında veya serbest bölgede ise (yani alış ithalat ise) bu durumda bu alana (faturada KDV olmayacağı için) alışa ilişkin gümrük makbuzunda gösterilen ve mükellefçe indirim konusu yapılan KDV tutarı kaydedilmelidir. Eğer gümrük giriş beyannamesinin bulunmadığı (dolayısıyla gümrük makbuzunun da olmadığı) bir hizmet ithali durumu söz konusu ise, bu takdirde bu alana 2 No’lu KDV beyannamesi ile beyan edilen ve aynı dönemde indirim konusu yapılan KDV tutarı kaydedilmelidir. 

Þ      GGB Tescil No'su (Alış İthalat İse) : Bu alana satıcı yurtdışında veya serbest bölgede ise (yani alış ithalat ise) alışa ilişkin gümrük giriş beyannamesinin (GGB) tescil numarası yazılmalıdır. Alış ithalat değilse(yurtdışından ya da serbest bölgeden alış değilse), yurtiçinden alım yapıldı ise bu alan boş bırakılır. Aynı şekilde yurtdışından bir hizmet alımı söz konusu ise (yani bir gümrük giriş beyannamesi yoksa) bu alan yine boş bırakılır.   

Þ      Belgenin İndirim Hakkının Kullanıldığı KDV Dönemi : Bu alan sadece “406-İndirimli Orana Tabî İşlemler” dolayısıyla KDV iadesi talep eden mükelleflerce doldurulmalıdır. Girişi yapılan faturanın indirim hakkının kullanıldığı (yasal deftere kaydedildiği) KDV dönemi yıl, ay şeklinde arada boşluk bırakmaksızın yazılmalıdır. Örneğin 2009 Ocak dönemi için “200901” ; 2009 Şubat dönemi için “200902” şeklinde giriş yapılmalıdır. Eğer mükellefin “406-İndirimli Orana Tâbi İşlemler” dolayısıyla iade talebi bulunmuyorsa bu alan boş bırakılır. 

Yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda hazırlanan indirim listesinde, faturaların serileri ve numaralarının dikkatle yazılması gerekmektedir. Zira yeni sistem faturaların basımını yapan matbaa işletmecilerini de sorgulamaktadır. Sistem bu yönüyle sahte fatura kullanımının önüne geçmeyi hedeflemektedir.  

Yüklenim listesinin hazırlanmasında dikkat edilecek hususlar; 

KDV iadesine esas teşkil eden listelerin en önemlilerinden olan yüklenim listesi de yine 53 nolu KDV sirkülerinde belirtildiği gibi hazırlanacaktır. Yüklenim listesinin oluşturulmasında dikkat edilecek husus yüklenime dahil edilen alış faturalarının tarihleridir. Bilindiği üzere yüklenim listelerinde yer alan faturalar en son satış faturası tarihinden önce olmak zorundadır.  

İşletmelerin normal faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için elektrik, su,

yemek, personel taşıma v.b genel giderleri bulunmaktadır. Genel gider faturalarının bir çoğu ise ay sonlarında faturalandırılmaktadır. Dolayısıyla genel gider faturalarının istisna oranında yüklenim listesine dahil edilip iadesinin talep edilmesinde sakınca bulunmamaktadır. Fakat yeni sistem, genel gider faturalarının en son satış faturası tarihinden sonra yüklenime dahil edildiği yönünde uyarı vermektedir. Bu sorunu Yeminli Mali Müşavirler KDV iade raporlarında, kendileri mahsup yapacak mükellefler ise verecekleri dilekçelerinde açıklayarak aşabilmektedirler. 

Gümrük Çıkış Beyannamesi ve Satış Faturaları listesinin hazırlanmasında dikkat edilmesi gereken hususlar;  

Sistem içerisinde gönderilen listelerin bir diğeri ise ihracata ilişkin satış faturaları listesidir. Satışlar listesi, sistem tarafından kontrol edilirken veri ambarındaki veriler dikkate alınmaktadır. Veri ambarında yer alan bilgiler de mükelleflerin gümrük çıkış beyannamelerindeki bilgilerden oluşturulmaktadır.  

Dolayısı ile satış faturaları listesi oluşturulurken gümrük çıkış beyannamesindeki ihraç edilen mamullerin kodu, birimi ve tutarı eksiksiz olarak girilmelidir. Mükellefler bazen satış faturalarında yer alan mamulleri ve birimlerini gümrük çıkış beyannamelerine çeşitli sebeplerden dolayı (örneğin; Dahilde işleme izin belgesinin kapanışı için) farklı birimlerde ve cinslerde yazdırmaktadırlar. Bu nedenle satış faturaları listesi hazırlanırken, ihracata ilişkin satış faturaları yerine, gümrük çıkış beyannameleri dikkate alınmalıdır.

Gümrük Çıkış beyannameleri listesi de yine veri ambarındaki bilgiler doğrultusunda kontrol edildiğinden, GÇB’lere ilişkin döviz miktarları ve birimlerine de özellikle dikkat edilmesi gerekmektedir.  

Listelerde hata yapılması halinde mükellefler tarafından yapılacak işlemler; 

Sisteme kaydedilen listelerde herhangi bir hata oluşması halinde, mükellefler tarafından ilgili vergi dairesine başvurularak sistemin pasifize edilmesi talep edilmelidir. Ancak, şuan itibariyle vergi daireleri bu talebe en fazla iki defa hak tanımaktadır. Dolayısıyla mükellefler iki defa haklarının bulunduğunu göz önüne alarak, vergi dairesinden gelecek olan eksiklik yazıları doğrultusunda listelerde değişiklik yapmaya özen göstermelidirler.  

Alt firmaların denetimi açısından “KDV iadesi Risk Analiz

Sistemi”nin faydaları; 

KDV iade talebinde bulunan mükelleflerin alt firma incelemeleri Yeminli Mali Müşavirler tarafından yapılmaktadır. Bu incelemeler 20 seri nolu SM, SMMM ve YMM Genel Tebliği gereğince imalatçıların bir alt firmasına kadar yapılmak zorundadır. Yeni sistemde, firmaların alt firmalarına kadar inilebilmekte, alış ve satışların beyan edilip edilmediği, Ba-Bs formlarının uyumsuzluğu gibi bir çok husus tespit edilebilmektedir. Sistem bu yönüyle Yeminli Mali Müşavirlerin yaptığı denetimlere destek olmaktadır.  

Sonuç; 

Yıllardır KDV iadesi almak isteyen mükelleflerin en büyük sıkıntısı vergi dairelerindeki işlemlerin çok zaman alması ve finansman kaynağı olarak değerlendirdikleri KDV iadelerinden yeterince faydalanamamalarıdır.

Yeni sistemde listeler elektronik ortamda inceleneceğinden kontroller kısa sürede tamamlanacak ve idarenin de yükü oldukça hafifleyeceğinden, KDV iade taleplerinin de zaman kaybetmeden yerine getirileceği kanaatindeyiz.

Kaynaklar:- Katma Değer Vergisi Sirküleri / 53
- Gelir İdaresi Başkanlığı web sayfası

Halil KARAGÖZ

Serbest Muhasebeci Mali Müşavir