İstirahatli Sigortalılara Ücretlerinin Tam Ödenmesi Durumunda, Prim Ödeme Gün Sayısı Nasıl Hesaplanır?

I- GİRİŞ

Geçici iş göremezlik ödeneği konusu 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 16. maddesinde düzenlenmiştir. Geçişi iş göremezlik ödeneğinin temel mantığı sigortalılara, istirahatli oldukları yani çalışamadıkları bu süre zarfında hayatlarını idame ettirebilmeleri için maddi destek sağlamaktır.

Bu makalenin amacı geçici iş göremezlik ödeneği alan sigortalıya aynı zamanda ücreti tam olarak ödenebilir mi? Ödenebilirse bildirimi ne şekilde olur? Soruları üzerinden konuya açıklık getirmektir.

 II- GEÇİCİ İŞ GÖREMEZLİK ÖDENEĞİ İLE NORMAL ÜCRET BİRLİKTE ALINABİLİR Mİ?

Geçici iş göremezlik ödeneği konusu 5510 sayılı Kanun’un “İş Kazası, Meslek Hastalığı, Hastalık ve Analık Sigortasından Sağlanan Haklar” başlıklı 16. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre hizmet akdiyle veya kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanların iş kazası, meslek hastalığı, hastalık veya analık halleri nedeniyle çalışmaması durumunda, Kurum’ca yetkilendirilen hekim veya sağlık kurullarından istirahat raporu alınmış olması şartıyla sigortalıya her gün için geçici iş göremezlik ödeneği verilir. Geçici iş göremezlik ödeneğinin süresi Kurum’ca yetkilendirilen hekim veya sağlık kurulundan alınacak istirahat raporuna bağlıdır. Geçici iş göremezlik ödeneği iş kazası ve meslek hastalıkları ile analık birinci günden, hastalık hallerinde ise üçüncü günden başlamaktadır. Geçici iş göremezlik ödeneği alınması iş kazası ve meslek hastalığı için herhangi bir süre prim bildirimi ve ödenmesi öngörülmemişken, hastalık ve analık için son bir yılda 90 gün prim bildirimi ve ödenmesi şartı aranmaktadır. İş kazası, meslek hastalığı, hallerinde verilecek geçici iş göremezlik ödeneği, yatarak tedavilerde günlük kazancın yarısı, ayaktan tedavilerde ise üçte ikisidir.

Kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanların yani eski adıyla Bağ-Kurluların yeni tabirle 4/b’ye tabi sigortalıların iş kazası, meslek hastalığı ya da analık hallerinde geçici iş göremezlik ödeneği, genel sağlık sigortası dâhil prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması şartıyla yatarak tedavi süresince veya yatarak tedavi sonrası bu tedavinin gereği olarak istirahat raporu aldıkları sürede ödenmektedir.

Konuyla ilgili olarak diğer bir husus da, sigortalılara ait raporda, istirahat süresi sonunda çalışır kararı varsa ayrıca çalışabilir belgesi aranmamaktadır. Geçici iş göremezlik ödeneği ödenirken sigortalının istirahatli olduğu devrede çalışmadığının işveren veya Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı olanlar tarafından beyan ve belgelenmesi gerekmektedir. Sigortalının istirahatli olduğu dönemde çalışmaması bu durumun işveren tarafından Kurum’a bildirilmesi gerekmektedir. Ancak bu durum işverenin sigortalıya ücretini ödemesine engel değildir. Yani işveren sigortalının çalışamadığı, istirahatli olduğu bu dönemde kendisine atıfet (yardım maksadıyla) kabilinden ücretini ödeyebilir. Buna kanuni bir engel bulunmamaktadır. Ne var ki; ücretini ödediğini bu dönemi Kurum’a bildirmek durumundadır. Bunun nasıl olacağını ayrı bir başlık altında inceleyelim.

III- İSTİRAHATLİ SİGORTALILARA ÜCRETLERİNİN TAM ÖDENMESİ DURUMU

Kurum’dan geçici iş göremezlik ödeneği alan yani ay içinde isti-rahatli olan sigortalıların prim ödeme gün sayıları, ücret aldığı günler dikkate alınmak suretiyle hesaplanmalıdır.

Ancak, işverenlerce Kurum’dan geçici iş göremezlik ödeneği alan sigortalılara, Kurum’ca ödenen geçici iş göremezlik ödeneği ile normal günlük kazançları arasındaki fark ücretleri ödenebildiği gibi Kurum’ca ödenen geçici iş göremezlik ödeneği dikkate alınmaksızın normal günlük ücretleri eksiksiz ödenebilmektedir. Bu durumda, Kurum’dan geçici iş göremezlik ödeneği alan sigortalılara, istirahatli bulundukları süreler için işverenlerince yapılan bu ödemeler, 5510 sayılı Kanun’un 80. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin (1) numaralı alt bendi kapsamında değerlendirilerek prime tabi tutulmalıdır.

Dolayısıyla prime tabi tutulan bu ödemelerin sigorta primine esas günlük kazanç alt sınırının altında kalması halinde, 5510 sayılı Kanun’un 82. maddesi gereğince prime esas günlük kazanca tamamlanarak, iş kazası ve meslek hastalığı sigortası primi de dahil olmak üzere prime tabi tutulması ve bu primlerin ilişkin olduğu sürelerin aylık prim ve hizmet belgesinde prim ödeme gün sayısına ilave edilmesi gerekmektedir.

Konuyu bir örnek üzerinden izah edecek olursak;

Sigortalı Yusuf Bey’in özel sektöre ait bir işyerinde çalışmakta iken 18.03.2012-26.03.2012 tarihlerinde istirahatli olması nedeniyle Kurumumuzdan geçici iş göremezlik ödeneği aldığını kabul edelim. Öte yandan sigortalı Yusuf Bey’in işvereni tarafından bu süreler için Kurumumuzca ödenen geçici iş göremezlik ödeneğinin dikkate alınmadığını ve adı geçen sigortalıya normal ücretini tam olarak ödendiğini varsayalım. Bu varsayımlar doğrultusunda sigortalı Yusuf Bey için 2012/Mart ayına dair bildirilmesi gereken prim ödeme gün sayısı 30 olacaktır.

IV- SONUÇ

Sonuç olarak, hizmet akdiyle çalışanlar (yani SSK’lılar) veya kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanların (yani Bağ-Kurluların) iş kazası, meslek hastalığı, hastalık veya analık hakları nedeniyle çalışmaması durumunda, Kurum’ca yetkilendirilen hekim veya sağlık kurullarından istirahat raporu alınmış olması şartıyla sigortalıya her gün için geçici iş göremezlik ödeneği verilmektedir.

Sigortalıların istirahatli olduklarının gösteren hastaneden aldıkları raporların bir nüshası sigortalıya verilmekte, diğer nüshası da Kurum’a gönderilmektedir. Ayrıca, sigortalının raporlu olduğu dönemde işyerinde fiilen çalışmadığının da belgelenmesi gerekmektedir. Buna dair bildirim işveren tarafından Kurum’a internet üzerinden yapılması gerekmektedir. Söz konusu bildirimi yapmayan işverenlere idari para cezası öngörülmektedir. www.ozdogrular.com

Diğer taraftan sigortalının tedavi gördüğü hekimden tedavinin sona erdiğine ve çalışabilir olduğuna dair belge almaksızın çalıştığı belirlenen sigortalıya, geçici iş göremezlik ödeneği ödenmemektedir. Ödenmiş olması durumundaysa yersiz yapılan bu ödeme, ödeme tarihinden itibaren ilgili mevzuat hükümlerine göre geri alınmaktadır.

Son olarak da; işverenlerin istirahatli sigortalılarına atıfet (yardım maksadıyla) kabilinden ücretlerini tam ödemelerine kanuni bir engel yoktur. Diğer bir ifadeyle istirahatli sigortalıların ilgili ay ya da dönemde ücretlerini tam almaları geçici iş göremezlik ödeneği almalarına engel değildir. Ne var ki, işverenlerin bu durumda sigortalıların prim ödeme gün sayılarını Kurum’a bildirmeleri gerekmektedir.

Coşkun BİLGİN*

Yaklaşım

*          SGK, Ümraniye Sosyal Güvenlik Merkezi Müdürü, Sosyal Güvenlik Denetmeni