Yazılım,
Lisans Gibi Gayri Maddi Haklar İçin Yapılan Ödemelerin Giderleştirilmesi -
Amortismanı
Hızla
gelişen ve değişen ekonomik olaylara uyum için şirketler gayrimaddi haklar
olarak tanımlanan (Bilgisayar yazılım, Lisans, imtiyaz, işletme, arama gibi )
hakların kullanımını satın almakta, söz konusu hakların kurulumu, bakımı,
kullanıcıların eğitimi v.b. harcamalar için önemli bir finans kaynağını bu
işlere harcamaktadırlar. Ayrıca gelişen teknolojileri takip ederek kullanım
hakkını aldıkları yazılım programlarını iş ve işlemlerine uyarlı hale getirmesi
içinde yenileme harcamaları yapmaları gerekmektedir.
Yazımızda
gayrimaddi hakların elde edilmesi için şirketlerce yapılan harcamaların
aktifleştirilmesi, söz konusu hakların amortismana tabi tutulması konularına ve
uygulama da karşılaşılan sorunlara yer verilmiştir.
Muhasebe sistemi Uygulama Genel Tebliğinde Tek Düzen Hesap
planında Maddi olmayan duran varlıklar aşağıdaki gibi yer
almaktadır.
250-Haklar :(imtiyaz,
patent, Lisans, ticari marka, unvan gibi bir bedel ödenerek elde edilen bazı
hukuki tasarruflar ile kamu otoritelerinin işletmeye belirli alanlarda tanıdığı
kullanma, yararlanma gibi yetkiler dolayısıyla yapılan harcamaları
kapsar.),
261-Şerefiye,
262-kuruluş ve örgütlenme Giderleri,
263-Araştırma ve Geliştirme Giderleri,
264-Özel
maliyetler,
267-Diğer Maddi Olmayan Duran varlıklar olarak yer
almaktadır.
V.U.K. nun 269 uncu maddesinde, iktisadi işletmelere dâhil
gayrimenkullerin maliyet bedeli ile değerleneceği, bu kanuna göre, aşağıda
yazılı kıymetlerin ise gayrimenkuller gibi değerleneceği
belirtilmiştir.
1-Gayrimenkullerin
mütemmim cüzü ve teferruatı
2-Tesisat ve
makinalar,
3-Gemiler ve diğer
taşıtlar,
4-Gayrimaddi
haklar
V.U.K. nun 270 inci maddesinde maliyet bedeline giren
giderler belirlenmiş, 272 inci. Maddesinde ise normal bakım tamir ve
temizleme gideri dışında, gayrimenkulün iktisadi kıymetini devamlı olarak
arttırmak maksadıyla yapılan giderlerin maliyet bedeline ekleneceği hüküm altına
alınmıştır.
193 sayılı
G.V. K. nun / 5-6 ıncı bentlerinde ise gayrimenkul olarak tescil edilen Gayri
maddi haklar sayılmıştır.
5. (3239 sayılı Kanunun 55'inci maddesiyle
değişen bent) Arama, işletme ve imtiyaz hakları ve ruhsatları, ihtira beratı
(İhtira beratının mucitleri veya kanunî mirasçıları tarafından kiralanmasından
doğan kazançlar, serbest meslek kazancıdır.), alâmetifarika, marka, ticaret
unvanı, her türlü teknik resim, desen, model, plan ile sinema ve televizyon
filmleri, ses ve görüntü bantları, sanayi ve ticaret ve bilim alanlarında elde
edilmiş bir tecrübeye ait bilgilerle gizli bir formül veya bir imalat usulü
üzerindeki kullanma hakkı veya kullanma imtiyazı gibi haklar (Bu hakların
kullanılması için gerekli malzeme ve teçhizat bedelleri de gayrimenkul sermaye
iradı sayılır.)
Ayrıca, patent, formül, dizayn, örnek kalıp, tenik
bilgi (Knuw-how),format ve benzeri kalemler, lisans kullanım hakkı ve 213 sayılı
V.UK. 290 cı maddesinde yer alan finansal kiralama haklarıda bu kapsamda yer
almaktadır.
6. (202 sayılı Kanunun
35'inci maddesiyle değişen bent) Telif hakları (bu hakların, müellifleri
veya bunların kanuni mirasçıları tarafından kiralanmasından doğan kazançlar,
serbest meslek kazancıdır);
213
sayılı Vergi Usul Kanununun 313 üncü maddesinde “ işletmede bir yıldan fazla
kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunan
gayrimenkuller 269 uncu madde gereğince gayrimenkul gibi değerlenen
iktisadi kıymetlerin, alet, edavat, mefruşat, demirbaş ve sinema filmlerinin
birinci kısımdaki esaslara göre tespit edilen değerinin bu kanun hükümlerine
göre yok edilmesi amortisman mevzunu teşkil eder” hükmü yer
almaktadır.
Aynı
kanununun 315 inci maddesinde ise mükelleflerin amortismana tabi iktisadi
kıymetlerini Maliye Bakanlığının tespit ve ilan edeceği oranlar üzerinden itfa
edecekleri belirtilmiş olup, amortismana tabi iktisadi kıymetler için
uygulanacak olan faydalı ömür ve Amortisman oranları ise 339,365,389,399 ve 406
sıra numaralı VUK genel tebliğleri ve 333 sıra no’lu VUK Genel Tebliğine ekli
listede yer almaktadır.
Gelir
İdaresi Başkanlığınca kullanılmakta olan yazılımların vergi ve muhasebe
uygulamalarına uyumlu hale getirilmesi nedeniyle yapılan harcamalar ile yazılım
için ödenen kullanım bedellerinin giderleştirilmesi, faydalı ömür esasına göre
amorti edilmesi konusunda verilen özelgelerde özetle;
“Kullanılmakta olan bilgisayar yazılımlarının vergi ve muhasebe
uygulamalarına uyumlu hale getirilmesi nedeniyle yapılan harcamalar ile söz
konusu yazılımın iktisabına yönelik olarak yapılan diğer harcamaların
aktifleştirilerek amortisman listesinin “4.3 Bilgisayar yazılımları “
sınıflandırması uyarınca 3 yılda ve %33,3 amortisman oranı ile itfa edilmesi,
diğer taraftan söz konusu yazılımın kullanım süresi boyunca
faturalandırılacak kullanım bedellerinin ise dönem gideri olarak dikkate
alınması gerektiği,
Yazılım paketi satın alınması,
sistem değişikliği için Lisans satın alınması, bilgisayar programı oluşturulması
ve geliştirilmesi yönünde yatırımlar yapılması halinde ise yazılım
projesinin kurulum aşamasının 18-24 ay arasında sürebileceği dikkate
alındığında, lisans bedeli ve bilgisayar yazılım bedellerinin itfasının ise,
“
Bilgisayar yazılımlarının 333 sıra numaralı VUK genel tebliği ekli
listenin 4.Bilgi sistemleri ayırımının 4.3-Bilgisayar Yazılımları başlıklı
alt ayırımında 3 yıl ve %33,3 olarak, gayrimaddi hakların faydalı
ömrü ve amortisman oranı ise “55.Gayri Maddi İktisadi Kıymetler: İmtiyaz
hakları (Franchising) ,patent, formül, dizayn, örnek kalıp, teknik bilgi
(Knuw-how),format, telif hakkı ve benzeri kalemler, lisans kullanım hakkı ve
izni veya devlet kurum ve kuruluşları tarafından verilen diğer haklar (işletme
hakkı gibi) ve bunların benzerleri” ayırımında 15 yıl ve %6,66 olarak
tespit edilmiştir.
333 Sıra No.lu Vergi Usul Genel
Tebliğinin "4-3" bölümünde, bilgisayar yazılımları tanımlanmaksızın genel olarak
ifade edilmiş olup bu kapsamda değerlendirilmesi gereken iktisadi kıymetlerin
neler olduğu ayrıca belirlenmemiştir. Söz konusu Tebliğde yer alan ifadeden,
teknik anlamda "bilgisayar yazılımı" olarak değerlendirilecek bütün
iktisadi kıymetlerin amortisman süresinin 3 yıl olduğu anlaşılmaktadır.
Literatürde bilgisayar yazılımı; hem bilgisayar sistemini oluşturan donanım
birimlerinin yönetimini hem de kullanıcıların işlerini yapmak için gerekli olan
programlar şeklinde tanımlanmaktadır. Benzer ve daha kapsayıcı bir tanım olarak,
bilgisayar üzerinde yer alan fiziksel tüm unsurlar donanım, geri kalan
programlama unsurlarının tamamı ise yazılım olarak
nitelendirilmektedir.
Yukarıda yer verilen hüküm ve açıklamalar uyarınca,
lisans olarak satın alınan iktisadi kıymetler gayrimaddi hak kapsamında
15 yıl, yazılım olarak satın alınan iktisadi kıymetler 3
yıl içerisinde amortismana tabi tutulacağı” belirtilmiştir.
Yurt dışı
firmadan alınan yazılım hizmetlerinin vergilendirilmesinde
ise,
Yurtdışı mukimi şirket tarafından
elde edilen kazanç, serbest meslek kazancı niteliğinde olup, Ülkemiz ile söz
konusu ülke arasında yapılan Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaması'nın
bulunup/bulunmadığı hususuna bakılması gerekmektedir. Çifte vergilemeyi önleme
anlaşmasının bulunması halinde söz konusu anlaşmanın serbest meslek faaliyeti
ile ilgili hükümleri dikkate alınmalıdır.
Yurtdışı teşebbüsün Türkiye'de icra
edeceği serbest meslek faaliyeti, bu teşebbüsün personelleri vasıtasıyla
Türkiye'de yapacakları serbest meslek faaliyetlerini ifade etmekte olup,
personellerin Türkiye'ye gelmeksizin icra edecekleri serbest meslek
faaliyetlerine ilişkin olarak yurtdışı mukimi teşebbüse yapılacak ödemeler
üzerinden vergi tevkifatı yapılmayacaktır. Türkiye'ye gelmeksizin uzaktan
erişim ile yapılan hizmetler ise Türkiye'de yapılmış
sayılmalıdır.
Faaliyetin Türkiye'de icra edilmesi durumunda ise, yaptıkları serbest meslek ödemeleri üzerinden vergi tevkifatı yapmak zorunda olan vergi sorumluları, tevkifat yükümlülüğünün doğduğu sırada, istihkak sahibi teşebbüsün faaliyet icrası amacıyla Türkiye'de herhangi bir kesintisiz 12 aylık dönemde 183 günü aşan bir süre kalıp kalmama durumunu bilemeyeceğinden Türkiye'de faaliyet icrası için kalınan süreye bakılmaksızın söz konusu ödemeler üzerinden vergi tevkifatını yapmak durumundadırlar.
Faaliyetin Türkiye'de icra edilmesi durumunda ise, yaptıkları serbest meslek ödemeleri üzerinden vergi tevkifatı yapmak zorunda olan vergi sorumluları, tevkifat yükümlülüğünün doğduğu sırada, istihkak sahibi teşebbüsün faaliyet icrası amacıyla Türkiye'de herhangi bir kesintisiz 12 aylık dönemde 183 günü aşan bir süre kalıp kalmama durumunu bilemeyeceğinden Türkiye'de faaliyet icrası için kalınan süreye bakılmaksızın söz konusu ödemeler üzerinden vergi tevkifatını yapmak durumundadırlar.
Kendilerine yapılan ödemelerden
vergi tevkifatı yapılan teşebbüsler, Anlaşma hükümleri çerçevesinde bu
ödemelerin Türkiye'de vergilendirilmemesinin gerektiği durumlarda, bizzat veya
vekilleri vasıtasıyla, tevkif edilen vergilerin iadesi için ilgili vergi
dairesine başvurabileceklerdir.
01.01.2006 tarihinden itibaren
yürürlüğe giren 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 3 üncü maddesinin ikinci
fıkrasında; birinci maddede yazılı kurumlardan kanuni ve iş merkezlerinden her
ikisi de Türkiye içinde bulunmayanların, yalnız Türkiye'de elde ettikleri
kazançları üzerinden vergilendirileceği hükme bağlanmış, üçüncü fıkrasında ise
dar mükellefiyet mevzuuna giren kurum kazancının hangi kazanç ve iratlardan
oluştuğu belirtilmiştir. Anılan maddenin 3 üncü fıkrasının (c) bendinde de,
Türkiye'de elde edilen serbest meslek kazançlarının, dar mükellefiyet konusuna
giren kurum kazancı olarak vergilendirileceği hükme
bağlanmıştır.
Aynı Kanunun 30 uncu maddesinde,
dar mükellefiyete tâbi kurumların maddede bentler halinde sayılan kazanç ve
iratları üzerinden, bu kazanç ve iratları avanslar da dahil olmak üzere nakden
veya hesaben ödeyen veya tahakkuk ettirenler tarafından kurumlar vergisi
kesintisi yapılacağı hükmüne yer verilmiş olup maddenin birinci
fıkrasının (b) bendinde serbest meslek kazançlarından kurumlar vergisi kesintisi
yapılacağı hükme bağlanmıştır. Vergi kesintisi oranı da, 2009/14593 sayılı
Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca 03.02.2009 tarihinden itibaren % 20 olarak
belirlenmiştir.”
Yukarıdaki
açıklamalar dikkate alındığında kişisel görüşümüz,
Bilgisayar yazılımlarının kurulum aşamasında yapılan
harcamalar, eğitim v.b. bir yıldan daha fazla sürdüğü durumlarda, yapılan
ödemelerin 258- Yapılmakta olan yatırım harcamalarında takip edilerek
kurulumun tamamlandığı ve kullanılmaya başlandığı tarihte aktifleştirilerek
amortismana tabi tutularak itfa edilmesi gerekmektedir. Kurulum aşamasında sonra
yapılacak bakım onarım, ilave eğitim v.b. harcamaların ise doğrudan giderlere
intikal ettirilmesi, vergi usul kanununun 272. ci maddesi uyarınca da;
amortismana tabi iktisadi kıymetin değerini artırıcı nitelikte ki harcamaların
ise iktisadi kıymetin maliyetine eklenerek kalan süre içerisinde amortismana
tabi tutularak itfa edilmesi gerekecektir.
KAYNAK :
1-213 sayılı V.U.K.
2-Gelir İdaresi Başkanlığı Özelgeleri.
Kaynak: www.MuhasebeTR.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder