Türkiye’de
İkamet Etmeyenlere Yapılan Satışlarda 61 Seri Nolu KDVKGT Uygulamasında Özel
Fatura ( Bavul Ticareti ) Soruları, Sorunları ve Çözümleri
S.1.
Türkiye'de İkamet Etmeyenlere Döviz Karşılığı Satışlarda Katma Değer Vergisi
ihracat İstisnası İzin Belgesi ( İstisna Belgesi )’ ne sahip satıcıların vergi
tahsil ederek satış yapmaları mümkün müdür?
C.1. İstisna
Belgesine sahip satıcıların, Türkiye'de ikamet etmeyenlere, 43 Seri No.lu Katma
Değer Vergisi Genel Tebliğindeki açıklamalara göre vergi tahsil ederek istisna
kapsamında satış yapmaları mümkündür.
S.2. Özel
faturalı satış yapacakların “İstisna belgesi” almaları için imalatçı
olmaları aranmakta mıdır? Yoksa her mükellef “istisna belgesi” alabilir
mi? Şartları nelerdir?
C.2. İstisna
belgesi almak isteyenlerden imalatçı olma şartı aranmamaktadır.
Gerekli şartları taşıyan mükellefler istisna belgesini ilgili
vergi dairesinin izni ile alabilirler. İstisna Belgesi almak isteyenlerin
aşağıdaki şartlara sahip olmaları gerekmektedir:
a) Gerçek
usulde katma değer vergisi mükellefi olmak.
b)
Haklarında sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlediği veya
bilerek kullandığı konusunda rapor yazılmış olmamak.
Bu şartları
taşıyan mükelleflerin yapacakları başvuru vergi dairesince değerlendirilerek
durumu uygun görülenlere İstisna Belgesi verilecektir.
S.3. Özel
faturalı satışta ( Bavul Ticareti ) İstisna kapsamına giren mallar nelerdir?
C.3. 61 seri
nolu KDVKGT kapsamında satış yapılmasında herhangi bir mal sınırlaması söz
konusu değildir. Öte yandan satın alınan hizmetin yurt dışına çıkarılması söz
konusu olmadığından, hizmet ifalarına istisna uygulanamaz.
S.4. Özel
Fatura ( Bavul Ticareti ) ile döviz karşılığı satışlarda hangi döviz kuru esas
alınacaktır?
C.4.
Türkiye'de ikamet etmeyen yolculara özel fatura ile yapılan satışlarda vergiyi
doğuran olay, malın teslimi anında veya malın tesliminden önce faturanın
düzenlenmesi halinde faturanın düzenlendiği tarih itibariyle gerçekleşeceğinden,
döviz karşılığı satışlarda esas alınacak döviz kurunun bu tarihteki Merkez
Bankası döviz alış kuru olarak belirlenmesi gerekmektedir.
S.5.
Türkiye'de ikamet etmeyenlere özel fatura ile döviz karşılığı satışlarda,
yüklenilen vergilerin iade edilmesi hakkında kısaca açıklama yapar mısınız?
C.5.
Türkiye'de ikamet etmeyenlere özel fatura ile döviz karşılığı yapılan
satışlarda, işlemin bünyesine giren vergilerin iadesi söz konusu olup, işlem
bedelinin genel vergi oranı ile çarpılması sonucu bulunacak tutarı aşmamak
kaydıyla bu işlemlerle ilgili olarak yapılan giderler nedeniyle yüklenilen
vergilerin de iadesi talep edilebilecektir.
Bunu kısa
bir örnek ile açıklamak gerekirse:
ØDöviz
karşılığı özel faturalı satış tutarı 10.000.-Usd olsun.
ØFatura
düzenlendiği tarihteki Merkez Bankası Döviz Alış Kuru 1,8768 olsun.
ØÖzel
faturalı satışların içeriğini oluşturan mallar için yüklenilen KDV 3.000.-TL
olsun.
ØÖzel
faturalı satışın yapıldığı dönem genel giderlerden yüklenilen KDV 1.000.-TL
olsun.
ØBu durumda
Özel faturalı satışın TL değeri 18.768.-TL ( 10.000.- Usd x 1,8768.-Tl )
ØÖzel
faturalı satış 18.768.TL x 0,18 ( Genel KDV oranı ) = 3.378,24.-TL en fazla
alınacak KDV tutarıdır. Genel giderlerden 378,24.-TL tutarında KDV iadesi
talep edilebilecektir. Satışı yapılan malların bünyesine giren 3.000.-TL
tutarında KDV iadesinin ise tamamı talep edilebilecektir.
Øİade
edilecek KDV 3.378,24.-TL’yi geçemez.
ØÖzel fatura
ile satışı gerçekleştirilen malların bünyesine giren yüklenilen KDV 3.000.-TL +
1.000.-TL genel giderlerden yüklenilen KDV= 4.000.-TL ( Toplam yüklenilen KDV )
Øİade
edilecek KDV en fazla 3.378,24.-TL olacak, aradaki fark 621,76.-TL KDV iadesi
talep edilemeyecektir.
S.6. Türkiye’de
ikamet etmeyenlere özel fatura ile döviz karşılığı yapılan satışlarla ilgili
KDV istisna sınırı ( özel fatura düzenleme alt sınırı ) nedir?
C.6.
01.02.2005 tarihinden itibaren özel fatura ile döviz karşılığı yapılan mal
satışlarının özel faturada gösterilen vergisiz toplamı 600.-tl (
altıyüztürklirası ) ve üzerinde olmalıdır. Bu tutarın altındaki satışlar için
istisna uygulanamaz. Bu toplama, aynı faturada gösterilen birden fazla mal
çeşidine ait bedeller dahildir.
S.7.
Türkiye’de ikamet etmeyenlere özel fatura ile döviz karşılığı yapılan
satışlarda istisna konusu malların yurt dışına çıkarılabileceği gümrük kapıları
hangileridir?
C.7. İstisna
uygulaması yalnızca Maliye Bakanlığı ve Gümrük Müsteşarlığı tarafından
belirlenen gümrük kapılarından çıkarılan mallar için söz konusu olup, bu
şekilde istisna kapsamında satılan malların çıkarılabileceği gümrük kapıları
1997/1 seri nolu KDVK uygulama iç genelgesi ile saptanmıştır. Buna göre;
İstanbul, İzmir, Antalya, Samsun, Trabzon, Edirne, Artvin, illerindeki bütün
gümrük kapıları ile Kırklareli-Dereköy, Tekirdağ-Çorlu, Iğdır-Dilucu gümrük
kapılarından çıkarılan mallar için istisna kapsamında işlem yapılabilecektir.
Belirtilen gümrükler dışındaki gümrük kapılarından çıkarılan mallar için
istisna uygulaması mümkün değildir.
S.8. Özel
faturada ( Bavul Ticareti ) satıcıların uyacakları esaslar nelerdir?
C.8.
Satıcılar yabancı uyrukluların pasaportlarını, Türk uyrukluların ise
pasaportları ile birlikte yabancı bir ülkede ikamet ettiklerini gösteren
belgeyi gördükten sonra istisna kapsamında satış yapacaklardır. Satışlar örneği
29.12.2010 tarih ve 27800 ( 6.Mükerrer ) sayılı resmi gazetede yayımlanan 114
seri nolu katma değer vergisi genel tebliği ekinde yer alan özel fatura ile
yapılacaktır. Hemen belirtelim ki, 61 seri nolu KDVKGT’ne göre, tebliğ
kapsamında yapılacak satışlarda özel fatura düzenlenmesi zorunlu olmakla
birlikte, özel fatura yerine yanlışlıkla normal ticari fatura düzenlenmesi
halinde de istisnadan yararlanılabileceği yönünde vergi idaresi özelgesi
bulunmaktadır.
S.9. Özel
faturanın şekil olarak normal ticari faturadan farkı var mıdır? Özel fatura
satış yapıldığında kaç nüsha düzenlenmelidir?
C.9. Özel
faturanın şekil ve muhtevası Maliye Bakanlığı ve Gümrük Müsteşarlığı tarafından
ilk olarak 61 seri nolu katma değer vergisi genel tebliği ile belirlenmiş ve
daha sonra Bakanlığa yansıyan bir takım olaylardan dolayı 64 ve 114 seri nolu
katma değer vergisi genel tebliğleri ile şeklini almıştır. Özel Fatura 5 nüsha
olarak düzenlenecek, 1 inci nüshası alıcıya verilecektir. 2,3 ve 4 üncü
nüshalar malın gümrükten çıkışı sırasında onaylatılacak, 5 inci nüsha ise
satıcıda kalacaktır.
S.10. Özel
faturanın gümrükte onaylatma işini alıcı ve satıcıdan hangisi üstlenecektir?
C.10. Özel
faturanın gümrükte onaylatma işinin satıcılar tarafından yaptırılması esas
olmakla birlikte, alıcıların da Özel faturanın 2, 3 ve 4 üncü nüshalarını
onaylatıp 4 üncü nüshayı satıcıya intikal ettirmesi mümkündür. Ayrıca, kargo
ile yapılan mal göndermelerinde taşıyıcı firma, birden fazla satıcıya ait özel
faturaları onaylatarak satıcılara intikal ettirebilecektir.
S.11.
Türkiye’de ikamet etmeyenlere döviz karşılığı özel faturalı satışlar ihracat (
yurtdışı satış ) sayılır mı? İhracat sayılması hangi koşullar oluştuğunda
geçerlidir?
C.11.
1/3/1997 tarihli ve 22920 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 61 Seri No.lu Katma
Değer Vergisi Genel Tebliği ile 28 Temmuz 1994 tarihli ve 22004 sayılı Resmi
Gazete'de yayımlanan 43 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği hükümleri
çerçevesinde özel fatura düzenlenmek suretiyle yapılacak satışlar;
a) Özel
fatura kapsamı eşyanın yurt dışı edildiğinin tespiti amacıyla özel faturanın
ilgili gümrük idaresinde onaylatılması,
b) Mal
bedeli dövizlerin, aracı banka veya özel finans kurumlarına satılarak döviz
alım belgesi düzenletilmesi,
kaydıyla,
mer'i İhracat Yönetmeliği'nin 4 üncü maddesinin (e) bendine istinaden ihracat
olarak kabul edilir.
S.12. Özel
fatura gümrük beyannamesi yerine kabul edilir mi? Kabul edilirse Devlet
tarafından verilen bir takım istisna ve teşvik belgelerinde geçerli olur mu?
C.12.
30/4/2003 tarihli ve 25094 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 2003/3 sayılı
ihracat Tebliğin 1 inci maddesinde belirtilen özel faturalar, ilgili gümrük idaresine
ibrazından önce veya gümrük idaresine onaylatılmasını müteakip İhracatçı
Birlikleri Genel Sekreterliklerine de onaylatılması halinde, Belgesiz
İhracat Kredisi, Dahilde İşleme İzni, Dahilde İşleme İzin Belgesi ve Vergi
Resim Harç İstisnası Belgesi ile ilgili işlemlerde gümrük beyannamesi yerine
kabul edilir.
Ayrıca Özel
fatura muhteviyatı ihracat, özel faturayı düzenleyen firmaya ait ihracat
taahhütlerine sayılacağı gibi, özel fatura üzerinde unvanı kayıtlı olması
halinde, imalatçı firmaya ait ihracat taahhütlerine de sayılır.
Ancak, deri
ve deri mamulleri dışındaki tekstil ve konfeksiyon ürünleri satışına ilişkin
özel faturalar, Dahilde İşleme İzni ile Dahilde İşleme İzin Belgesi ihracat
taahhüdüne sayılmaz.
S.13. Özel
faturalı satışlarda alıcı satın aldığı malları ne kadar sürede yurt dışına
çıkarması gerekmektedir?
C.13. Satın
alınan malların satın alma tarihinden itibaren 3 ay içinde Maliye Bakanlığının
görüşü üzerine Gümrük Müsteşarlığınca belirlenecek gümrük kapılarından yurt
dışına çıkarılması ve bu gümrük kapılarında onaylatılan özel faturaların çıkış
tarihinden itibaren en geç 1 ay içinde satıcıya intikal etmiş olması
gerekmektedir.
S.14. Özel
fatura ile döviz karşılığı yapılan satışlarda satılan malların ilgili gümrük
kapılarında işlemleri nasıl yürümektedir?
C.14.
İstisna belgesine sahip mükelleflerce satılan malların, Gümrük Müsteşarlığınca
belirlenen kapılarda Gümrük Müsteşarlığı görevlilerine gösterilmesi ve bu mallara
ait özel faturanın 2, 3 ve 4 üncü nüshalarının gümrük görevlileri tarafından
onaylanması gerekmektedir. Bu şekilde onaylatılan özel faturaların 2 nüshası
gümrük görevlilerine teslim edilecek, 4 üncü nüshası ise çıkış tarihini izleyen
1 ay içinde satıcıya intikal ettirilecek.
S.15. Özel
fatura ile döviz karşılığı satışlarda DAB ( döviz alım belgesi ) düzenlenmesi
zorunlu mudur?
C.15. Satış
bedeline ait döviz, bankalara satılacak ve buna ilişkin olarak bankalar
tarafından düzenlenecek döviz alım belgesinin aslı veya noter onaylı örneği,
ilgili döneme ait katma değer vergisi iade işlemlerine ilişkin, vergi dairesine
verilecek “KDV iade”dosyasına eklenecektir. Eğer ki istisna belgeli
alıcı “3065 sayılı katma değer vergisi kanununun 11/1-c maddesi” kapsamında
ihraç kayıtlı mal alışında bulunmuş ise bu defa bankalar tarafından düzenlenen
döviz alım belgesinin aslı veya noter onaylı örneğini malı ihraç kayıtlı satın
aldığı tedarikçisine gönderecektir.
S.16.
İstisna belgesi alma hakkına ve koşullarına sahip olmakla birlikte, bu belgeyi
henüz almadan 61 seri nolu tebliğe uygun şekilde satış yapılması halinde bu
işlemin istisna kapsamında kabul edilmesi mümkün müdür?
C.16.
İstisna belgesi alma hakkına ve koşullarına sahip olmakla birlikte, bu belgeyi
henüz almadan 61 seri nolu tebliğe uygun şekilde satış yapılması halinde; satış
yapan mükellef nezdinde yapılan inceleme sonucu mükellefin istisna kapsamında
işlem yapabileceği saptandığı takdirde, daha önce yapılan işlemin istisna
kapsamında kabul edilmesi mümkündür.
S.17. Özel
faturalı satış yapan mükelleflere, imalatçılar tarafından yapılacak ihraç
kayıtlı teslimlerde, KDVK’nın 11/1-c maddesine göre tecil-terkin işlemi
yapılabilir mi?
C.17. Bu
kapsamda satış yapan mükelleflere, imalatçılar tarafından yapılacak ihraç
kayıtlı teslimlerde, KDVK’nın 11/1-c maddesine göre tecil-terkin işlemi
yapılabilecektir. Ancak, 84 seri nolu KDVKGT’ye göre, istisna belgeli
satıcılara ihraç kayıtlı satışlarda imalatçılar lehine doğan KDV iade
alacağının nakden iadesi mümkün değildir. Bu iade alacakları imalatçıların
kendi vergi borçlarına, ithalat sırasında alınan vergilere ve SGK prim
borçlarına mahsup edilmesi mümkündür.
S.18. Döviz
alım belgelerinin ( DAB ) Yeminli Mali Müşavirler tarafından onaylanması mümkün
müdür?
C.18. Döviz alım
belgelerinin YMM’ler tarafından onaylanması mümkün değildir. Döviz alım
belgelerinin mutlaka banka tarafından düzenlenmiş olması şarttır.
S.19. Döviz
büroları tarafından düzenlenen bordrolara istinaden KDV iade talebinde
bulunulması mümkün müdür?
C.19. Döviz
büroları tarafından düzenlenen bordrolara dayalı olarak KDV iade talebinde
bulunulması mümkün değildir.
S.20. Özel
fatura ile döviz karşılığı yapılan satışlar için mükellefler KDV iade hakkını
KDV indirimi yoluyla kullanabilirler mi?
C.20. Bu kapsamda
yapılan satışlar için KDV iadesi alınması mümkün olmakla birlikte, uzun iade
formaliteleri ile uğraşmak istemeyenler, KDV beyannamesinin iadeye ilişkin
bölümlerinin doldurulmaması suretiyle iade hakkını KDV indirimi yoluyla
kullanabileceklerdir. Bu durumda mükellefler yüklenilen KDV hesaplaması
yapmayarak, ” Diğer iade hakkı doğuran işlemler” tablosunu
doldurmayacaklar ve iade alacaklarını indirim yoluyla kullanmış olacaktır.
S.21. Özel
fatura ile döviz karşılığı yapılan satışlar için mükelleflerin KDV iade
talebinde bulunmaları konusunu kısaca açıklar mısınız?
C.21.
İstisna kapsamındaki bu satışlar için mükellefin KDV iade talebinde bulunması
da mümkündür. Bu durumda indirilemeyen KDV mükellefe nakden veya mahsuben iade
edilecektir. Bunun için yüklenilen verginin hesaplanarak, KDV beyannamesinin ”
Diğer iade hakkı doğuran işlemler” tablosunun ilgili satırlarına yazılması
ve beyanname dipnotları çerçevesinde iade edilecek KDV miktarının hesaplanması
gerekmektedir. Bu durumda ayrıca ihracatın gerçekleştiği döneme ilişkin
indirilecek KDV listesi ile ihraç edilene malın bünyesine giren KDV miktarına
ilişkin hesaplamaları gösteren bir tablonun da beyannameye eklenmesi şarttır.
Beyannamenin ” Diğer iade hakkı doğuran işlemler” tablosunun
doldurulması ile hesaplanan bu tür iade alacakları, mükelleflerin kendi vergi
borçlarına, ithalde alınan vergi borçlarına ve SGK prim borçlarına mahsup
edilebilecektir. Mahsup için teminat mektubu ve YMM raporu ibrazına gerek
yoktur.
S.22. Özel
fatura ile döviz karşılığı yapılan satışlar için mükelleflerin KDV iadelerini
nakden almaları mümkün müdür?
C.22. Özel
fatura ile döviz karşılığı yapılan satışlar için mükelleflerin Katma Değer
Vergisi iadelerini nakden almaları mümkün olup, bu durumda 84 seri nolu
KDVKGT’ye göre, her bir vergilendirme dönemi için 4.000.-TL’ye kadar olan nakit
iade talepleri inceleme raporu ve teminat aranmaksızın yerine getirilir. Bu
tutarı aşan iade talepleri için ise aşan kısım itibariyle teminat mektubu
verilmesi gerekir. Öte yandan iadenin YMM raporuna dayalı olarak yapılabilmesi
de mümkündür. Bu durumda 3568 sayılı kanuna dayalı olarak çıkarılan 37 seri
nolu tebliğ uyarınca her bir dönem itibariyle 95.000.-TL ‘ye kadar olan iade
taleplerinin YMM tasdik raporuna dayalı olarak yapılması mümkündür. Tam tasdik
sözleşmesini ilgili dönemde imzalayan mükellefler için YMM tasdik raporuna
ihtiyaç duyulmayacak ve idare tarafından istenmeyecektir.
S.23. Özel
fatura ile döviz karşılığı yapılan satışların muhasebe kayıtları hakkında bilgi
verir misiniz?
C.23.
Bağcılar' da sadece bavul ticareti kapsamında satışları olan Mükellef(Z)'nin
Şubat 2008 vergilendirme dönemine ilişkin işlemleri şöyledir.
Şubat Dönemi
Mal Alımları: 6.000.-TL x %18 KDV
*Şubat Dönemi Bavul Ticareti
Kapsamındaki Satışlar: 3.500.-TL x %18 KDV
Şubat Dönemi
Bavul Ticareti Kapsamındaki Satışlar nedeniyle yüklenilen KDV: 450.- TL
Önceki
Dönemden Devreden KDV: 1.000.- TL
Mükellef (Z)
döviz karşılığı yaptığı bu satışlarda KDV tahsil etmemiş, satışa ilişkin
tutarlar döviz alım belgesine bağlanmıştır. İlgili satışa ait özel fatura KDV
Beyannamesinin verileceği tarih olan 24 Mart'a kadar satıcıya ulaşmıştır.
MUHASEBE KAYITLARI
--------------------,,,-----------------------------
153 Ticari
Mallar 6.000
191
İndirilecek KDV 1.080
320
Satıcılar 7.080
Mal Alımı
--------------------,,,-----------------------------
120 Alıcılar
3.500
192 Diğer
KDV 630
192.01.Düzeltilecek
KDV
601 Yurtdışı
Satışlar 3.500
391
Hesaplanan KDV 630
61 No.lu
Tebliğ Kapsamında Satışlar
--------------------,,,-----------------------------
İhracat
bedeli döviz alım belgesine bağlandığı ve özel fatura ilgili gümrükte onaylanıp
beyanname verme süresinin sonuna kadar satıcıya ulaştığı için “192 Diğer KDV”
hesabında yer alan tutarın, “191 İndirilecek KDV” hesabına devri gerekmektedir.
Ancak işlemlerde karışıklığa mahal vermemek için, görüşümüze göre;
191
İndirilecek KDV hesabının alt kırımı olarak “191.01.Düzeltilecek KDV” hesabının
açılması bavul ticareti kapsamında gerçekleşen satışlara ait düzeltilecek KDV
tutarlarının takibi açısından kolaylık sağlayacaktır.
--------------------,,,-----------------------------
191
İndirilecek KDV 630
192 Diğer KDV
630
Özel
Faturanın İşletmeye Ulaşması
--------------------,,,-----------------------------
391
Hesaplanan KDV 630
190 Devreden
KDV 1.630
192 Diğer
KDV 450
192.02.İadesi
Talep Edilen KDV
191
İndirilecek KDV 1.710
190 Devreden
KDV 1.000
KDV
tahakkuku
--------------------,,,-----------------------------
İhracatın
gerçekleşmesi sonrası, yüklenilen KDV tutarının mahsuben veya nakden alınması
durumu ortaya çıkacaktır. İadenin Nakden Alınması durumunda ise şu kayıt
yapılacaktır.
--------------------,,,-----------------------------
136 Diğer
Çeşitli Alacaklar 450
192 Diğer
KDV 450
192.02.İadesi
Talep Edilen KDV
İade
edilecek KDV’nin kaydı
--------------------,,,-----------------------------
102 Bankalar
450
136 Diğer
Çeşitli Alacaklar 450
İadenin
Nakden alınması
--------------------,,,-----------------------------
*Dövizli
tutarlar TL’ye çevrilmiş ve TL üzerinden kayıtlar yapılmıştır.
KAYNAKLAR
1.01.03.1997
tarih ve 22920 sayılı resmi gazete
2.21.09.1997
tarih ve 23117 sayılı resmi gazete
3.23.11.2001
tarih ve 24592 sayılı resmi gazete
4.30/4/2003
tarihli ve 25094 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 2003/3 sayılı ihracat
Tebliğİ
5.19.01.2005
tarih ve 25705 sayılı resmi gazete
6.Yeminli
Mali Müşavir Gürol Ürel “ Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi” Mart 2006 Sayı 27 Sayfa
60
7.Yeminli
Mali Müşavir İsmail Hakkı Güneş “ Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi” Mart 2006 Sayı
27 Sayfa 66
8.29.12.2010
tarih ve 27800 ( 6.Mükerrer ) sayılı resmi gazete
9.37 No.lu YMM tebliği – VİMER
www.gib.gov.tr
